3 I. Боб. Волейбол тарихи, техника ва тактикаси

Куч сифатини тарбиялашга доир ўйинлар: 
Ҳаракатли ўйинлар 
таркибида кучни талаб этувчи ва бу сифатни тарбияловчи ўйинлар ҳам кўп. М: 
“елка уриштириш”, “елкага миниб тортишиш”, “пиёда кўпкари”, “арқон 
тортишиш”, “арқонда осилиб чиқиш”, “юкларни бир жойдан иккинчи жойга 
кўтариб ўтказиш”, “тез ўтириб туриш” каби ўйинларда тезлик ва кучлилик 
сифатларнинг 
биргаликда 
ишлатилиши 
талаб 
қилинади. 
Бунда 
шуғулланувчиларнинг оғирлик вазни, жисмоний тайёргарлиги ва жинсига қараб 
ўйинлар танланади. Оғир ва мураккаб машқ-ҳаракатларнинг ишлатилиши 
асосан мушаклар ва суяк (бўғинлар) тизимининг амалий фаолиятини 
кучайтириш билан белгиланади. 
Такидлаш лозимки, ҳаракатли ўйинлар орқали куч сифатларини 
тарбиялашнинг асосий мақсади шундаки, барча ёшдаги кишиларнинг ижтимоий 
меҳнат ва турмуш шароитида зарур бўлган юмушларда фаол ҳаракат қилишга 
қаратилиши билан муҳим аҳамиятга эгадир. Чунки куч ҳаётий заруриятдир. 
Чаққонлик сифати 
тезлик билан чамбарчас боғлиқдир. Шундай бўлсада 
чаққонлик (эпчиллик) сифатининг ҳаётий заруриятлари ўзгача бўлади. М: тўп 
ўйинларида илиб олиш, юритиш, узатиш, улоқтириш каби ҳислатлар 
шуғулланувчини чаққон-эпчил бўлиб ҳаракат қилишга даъват этади. Шунингдек 

---

34 
баъзи тўсиқли жойлардан сакраб (ирғиб), бурилишлардан суринмай, йиқилмай 
ўтиш, теннис тўпларини узоққа отилганда тез илиб олиш, уларга етиб олиш 
каби ҳаракатларда ҳам эпчил-чаққон бўлишлар кўринади. 
Бу сифатни тарбиялаш мақсадида уюштириладиган ҳаракатли ўйинларни 
ҳам шуғулланувчиларнинг ёши, жисмоний ҳолати ва жинсига қараб танлаш 
мақсадли бўлиши лозим. 
Жойларни тайёрлаш, асбоб-ускуналардан фойдаланиш ва ўйинларни 
ўтказишда шикастланиш, жароҳат олиш каби жараёнларни аввалдан кўзда 
тутиш талаб қилинади. Шу сабабдан талабалар ўқув амалиёти (практика) 
жараёнларида бундай тарбиявий хусуиятларни кўтара билиши ва амалда 
қўллайбилиши лозим.