Uygur, qaqauz, quzey

4.Uşaq ədəbiyyatına diqqət
Qumuq yazıçıları uşaqlar üçün maraqlı ədəbi nümunələr ya- 
ratmağa çalışmaqla ana dilini qorumaq və zənginləşdirmək, 
yetişməkdə olan nəsli milli ruhda böyütmək istəyirdilər.
Gənc nəslin tərbiyəsini diqqət mərkəzində saxlayan qumuq 
şair və yazıçıları uşaq ədəbiyyatının gözəl nümunələrini yarat- 
mışlar. Bu sahədə Əli Qaziyavın (1879-64) xidmətləri az olma- 
mışdır. Onun uşaqlar üçün yazdığı „Mənim ayı yaxalamağım“ 
əsəri qumuq uşaqlarının ən çox sevdiyi əsərlərdəndir. Maham- 
madsoltan Yahiyayev, Abdulmecid Məcidov, Ayav Akavov 
(1909-54), Yünüs Alimxanov (1909-58), Anvar Hajiyev (1914- 
92), Absalam Askerxanovun (1922-2001), Mahammadamin Ak- 
murzayevin (1930-93), Kurbanali Şamsuttinovun (1932-1990), 
Akay Akayevin (1933-2000) və başqalarının əsərləri bugünkü 
qumuq aydınlarının çoxunun uşaqlıq və yeniyetməlik illərində 
sevə-sevə oxuduqları bədii nümunələr olmuşdur.
Şeyit Xanım Arslanəli qızı Alişeva 
(1949, Xasavyurd ra- 
yonunun Bammatyurt kəndi.) Ata babası Tarqulu kəndindən 
olan Şeyit Xanım Buynaksk Pedaqoji Texnikumunu bitirdik- 
dən sonra uşaq evində tərbiyəçi, SSRİ Yazıçılar İttifaqının 
Dağıstan MSSR şöbəsinin kitabxanasında işləmişdir. İlk şeir- 
lərini texnikumda oxuyarkən yazan və 1961-ci ildə „Lenin yo- 
lu“ qəzetində çap etdirən Şeyit Xanımın şeirləri sonra „Dost-

---

luq“ jurnalında da çap olunur. Gənc yaşlarından istedadı ilə 
seçildiyinə görə onu Moskvaya, M.Qorki adına Ədəbiyyat İns- 
titutunda oxumağa göndərirlər. Oranı bitirib geri döndükdən 
sonra „Dağıstanlı qadın“ jurnalında işləyir.
1968-73-cü illərdə „Mosfilm“də tərcüməçi işləyən şairin ilk 
kitabı 1975-ci ildə çap olunur. Sonrakı illərdə „Yolda yır“ 
(1981), „Salıncak“ (1984), „Mən rəqs edirəm“ (1986) və başqa 
kitablarını çap etdirmişdir. 1984-cü ildə ilk şeir kitabını Mos- 
kvada çap etdirən Şeyit Xanımın imzası sonralar da rusdilli 
mətbuatda görünmüşdür.
Millətinin ictimai-siyasi məsələlərində öndə gedən şair 
keçmiş ənənələrdən bacarıqla istifadə edir, dini mövzularda da 
şeirlər yazır. O, yetişməkdə olan ədəbi nəsli minillik ənənəsi 
olan dini və milli dəyərlərdən yararlanmağa həvəsləndirir. 
„Antım bar“ şeirində yazır:
Meni nem bar, nem bar, nem - 
Kumukluqum bar ünem!
Tenqirden tuv xalkım bar.
Tüzüm-tax, kök-kalkım bar.
Dağıstanın, Tarqum bar,
Denqiz-derya barğum bar.
Meni nem de bar, nem de - 
Aykız, Korkut Dedem de.
Özden Qazaq Yırım bar.
Asrulardan sırım bar
Bar meni Minküllüdey -
Min hasiret batırım.