|
2-жадвал
Соғлом турмуш тарзи элементлари билан техника олий таълим муассасаларида таҳсил
оладиган талабаларнинг ижтимоий адаптациясини ишончли боғлиқликлари (n = 252)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0,51
11
0,50
12
0,50
0,52
0,52
13
0,53
14
15
16
0,61
0,61
17
0,52
0,58
18
0,50
19
0,72
0,56
20
0,60
0,53
0,53
0,67
0,54
21
22
0,65
23
0,63
24
0,55
25
0,69
0,57
26
0,58
0,54
27
0,53
28
0,56
0,55
0,79
0,81
0,74
0,68
0,71
0,68
29
0,64
0,77
0,72
0,62
0,61
30
0,62
0,59
0,54
31
0,54
0,57
0,53
СТТ элементлари
: 1 – режимга риоя қилиш, 2 – тўлақонли дам олиш, 3 – «тўғри» овқатланиш, 4
– ҳаракат фаоллиги, 5 – саломатлик учун зарарли одатлардан воз кечиш, 6 – гигиенага тамойилларига
риоя қилиш, 7 – саломатликни ҳавфсизлигини таъминлаш, 8 – ўзини ўзи бошқаришни қўллаш, 9 –
интеграл кўрсаткич
Қониқишлар
: 10 – маълумотидан, 11 – бошқа талабалар билан муносабатидан, 12 - ўқитувчилар
билан муносабатидан, 13 – маъмурият билан муносабатидан, 14 – таълимнинг мазмунидан, 15 – ўқиш
“PEDAGOGIK MAHORAT” ILMIY-NAZARIY VA METODIK JURNAL 2021, Maxsus son
154
шароитларидан, 16 – жамиятдаги мавқеидан, 17 – моддий ҳолатидан, 18 – уй-жой ва турмуш
шароитларидан, 19 – шахсий ҳаётидан, 20 – ота-онаси билан муносабатидан, 21 – жамиятдаги ҳолатдан,
22 – дўстлари билан муносабатидан, 23 – хизмат кўрсатиш соҳасидан, 24 – тиббий хизмат кўрсатиш
соҳасидан, 25 – дам олишни ўтказилишидан, 26 – таътилни ўтказиш имкониятларидан, 27 – иш жойини
танлаш имкониятидан, 28 – ўз саломатлигидан, 29 – умуман ўзининг турмуш тарзидан, 30 – интеграл
кўрсаткич, 31 – ўқиш давомати
Номлари қайд қилинган кўрсаткичлар (ҳаракат фаоллиги, саломатлик учун зарарли одатлардан воз
кечиш ва ўзини ўзи бошқариш) талабаларни шахсий ҳаётидан қониқишининг интеграл кўрсаткичи
билан боғлиқ бўлиб чиқда, бу, уларни шахснинг ижтимоий адаптациясида юқори аҳамиятлилигини
кўрсатади ва уларни талабалар ўқув жараёнини валеологик-педагогик бирга олиб бориш пайтида
асосий “нишонлар” (ёки мақсадлар) сифатида танлаш заруратини асослайди.
Соғлом турмуш тарзининг бошқа элементларини ва талабаларнинг ижтимоий адаптацияси
жиҳатларига таъсир қилиши даражаси аҳамиятли эмас (3-4 та боғлиқликлар).
Талабаларни ўқишдаги давомати жисмоний фаоллиги, режимга риоя қилиши ва саломатлик учун
зарарли одатланишдан воз кечиш билан бағлиқ экан.
Ижтимоий адаптацияси кўрсаткичлари ичида соғлом турмуш тарзининг ҳар хил элементлари
билан энг яқин боғлиқликка эга бўлганлари – талабаларни ўз саломатлигидан қониқиши (8 та
боғлиқликлар) ҳисобланади, бу қонуний ҳолат. Талабаларни умуман ўз турмуш тарзидан ва ота-
оналари билан муносабатларидан қониқишлари каби кўрсаткичларни ҳам боғлиқлиги (4 тадан
боғлиқликлар) аниқланган.
Ижтимоий адаптациянинг мазкур параметрларини (саломатлигидан, турмуш тарзидан, ота-
оналари билан муносабатларидан қониқишлари) талабалар соғлом турмуш тарзининг интеграл
кўрсаткичлари билан боғлиқликлари аниқланган.
Ижтимоий адаптациясининг бир қатор кўрсаткичларини (ўқишнинг мазмуни ва шароитлари,
жамиятдаги ҳолатдан қониқишлари) соғлом турмуш тарзининг элементлари билан боғлиқликлари
аниқланмади.
Соғлом турмуш тарзи элементларини техника олий таълим муассасаларида таҳсил оладиган
талабаларнинг ижтимоий адаптацияси параметрлари билан олинган боғлиқликларини номларини
айтиб ўтамиз (боғлиқликлар аҳамиятлилигини камайиши тартибида айтиб ўтилган). Кўпчилик
боғлиқликлар жуда мантиқий характерга эга, шу туфайли уларни тушунтиришнинг зарурати йўқ.
Жисмоний фаолликнинг юқори даражаси талабаларнинг қониққанлигини белгилайди:
- ўзининг саломатлигидан (бу мантиқан тўғри);
- умуман ўз турмуш тарзидан (мазкур боғлиқлик ҳам қонуний ҳисобланади;
- шахсий ҳаётидан (яхши жисмоний ҳолат қарама-қарши жинсга мансуб инсонлар ўртасида
муваффақият қозонишнинг муҳим омилларидан бири ҳисобланади);
- жамиятдаги мавқеидан (бу, яхши “спорт формаси”нинг юқори ижтимоий қадрияти билан
тушунтирилади);
- ота-оналари билан муносабатидан (чунки кўпчилик ота-оналар ўз болаларини бундай турдаги
машғулотларини ўта ижобий баҳолашади);
- дам олишни ўтказишидан (чунки бўш вақти машғулотларга бағишланган);
- таътилни истакларига мос равишда ўтказиш имкониятидан (чунки ёшлар дам олишнинг фаол
турларини маъқул кўришади);
- иш жойини танлаш имкониятидан (чунки яхши “спорт формаси” меҳнат биржасида
рақобатбардошликнинг мухим мезони ҳисобланади).
Шундай қилиб, олинган маълумотлар, жисмоний фаоллигини етарлича юқори даражада амалга
оширадиган талабалар энг хилма хил параметрлари бўйича ижтимоий адаптация қилганлигини анча
юқори даражаси билан тавсифланади, деган хулоса чиқариш имкониятини беради.
Салаомтлиги учун зарарли одатланишлардан эркин бўлган талабалар қуйидагилардан катта
қониқишни ҳис қилишади:
-
ўзининг саломатлигидан (кутилган боғлиқлик);
-
турмуш тарзидан (уни кутилган ижтимоий мослиги туфайли);
-
жамиятдаги мавқеидан (чунки анча юқори статусга эга);
-
моддий ҳолатидан (чунки боғлиқликларни амалга ошириш, одатда, моддий сарф-харажатларни
талаб қилади);
-
ота-оналари билан муносабатидан;
-
ўқитувчилар билан муносабатидан.
Ўзини ўзи бошқариш билан шуғулланиш, талабаларда қониқишни ортишига кўмаклашади:
Do'stlaringiz bilan baham: |
