O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Startaplarni moliyalashtirish manbalarining turli-tumanligi

---

195 
Mablag‘lar jalb qilishning yuqorida ko‘rsatilgan shakllari loyihani amalga 
oshirishning har bir bosqichida turli moliyalashtirish manbalari mavjudligini 
nazarda tutadi. Asosiy investitsion agentlar ikki guruhga bo‘linadi: 
1. Xususiy investitsion fondlar; 
2. Biznes farishtalari. 
Investitsiya fondlari.
Xususiy investitsiya fondlari o‘rta va uzoq muddatli 
istiqbolda daromad keltiradigan loyihalarga depozitlardan jalb qilingan aktivlarni 
investitsiyalashga ixtisoslashgan tashkilotlardir. Venchur fondlar rivojlanuvchi 
innovatsion startaplarni qo‘llab-quvvvatlashga qaratilgan. Bunday investitsiyalar 
risk darajasi bilan farqlanib turadi. Biroq investitsiya to‘g‘risida qaror qabul 
qilishdan oldin, investor tadbirkorlik subyekti tomonidan taqdim etilgan loyihani 
muvaffaqiyatli amalga oshirish ehtimoli nuqtai nazaridan baholaydi. Riskni 
xejerlash maqsadida birdaniga turli sohalardagi qator loyihalarga mablag‘ 
ajratiladi. Investitsion venchur fondlarning vazifalaridan biri innovatsion 
startaplarning faoliyati ustidan nazoratni qo‘lga kiritish sanaladi. IMI.VC, 
RunaCapital, KiteVentures, ru-NetVentures, ABRT VentureFund va boshqalar 
Rossiya kabi butun dunyo bo‘ylab startaplarni moliyalashtirish bilan 
shug‘ullanuvchi yirik tashkilotlar sanaladi. 
Biznes farishtalari kim. 
Biznes farishtalari xususiy investorlar sanaladi. Ular 
uchun startaplarni moliyalashtirish investitsiya fondlari bilan bir xil – kelgusida 
foyda olish uchun o‘z aktivlarini daromadli ravishda joylashtirish imkoniyati 
mavjud. Ammo shunga o‘xshash manbadan mablag‘ olish ehtimoli ancha yuqori. 
Ko‘pincha, biznes farishtalari investitsiya qilish riskini obyektiv baholash uchun 
yetarlicha kompenent emas. Tadbirkorning g‘oyasi kerakli hissiy taassurot 
qoldirishi va bu bilan startapni moliyalashtirishni ta’minlashi zarur. 
Rasmiy investitsion fondlar va tijorat banklari bilan taqqoslaganda, biznes 
farishtalari investitsiyalarning tez daromad keltirishi jihatidan kam talablarga ega. 
Investitsiya fondlari uzoq muddatli qo‘yilmalarga mo‘ljal oladi, shuning uchun 
dastlabki bosqichlarda vaqtinchalik qiyinchiliklarga tushunish bilan yondashadi. 
Biznes farishtalari o‘z qo‘yilmalari asta-sekin foyda keltirishidan manfaatdor va 

---

196 
faqat o‘z resurslarini tasarruf etishadi.