Research and publications

Bog'lovchilarning turlari
Sof bog'lovchilar: 
Vazifadosh bog'lovchilar: 
5
Bu haqda qarang. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Аkademik litsey va kasb-hunar kollejlarining I, II, III bosqich talabalari 
uchun darslik. -Тоshkent: ―Ilm ziyo‖. 2015. -B . 399. 
6
Тo‘xliyev B., Shamsiyeva M., Ziyadova T.Ko`rsatilgan manba . –B. 127.

---

157 
va 
hamda 
yo 
yoxud 
yoki 
lekin 
ammo 
biroq 
chunki
bilan 
ham 
na... na 
-mi, -u(-yu), -da 
balki 
Faqat bog'lovchi vazifasini bajaruvchi yordamchi so'zlar
sof bog'lovchilar
sanaladi:
va, hamda, yo, yoxud, yoki, lekin, ammo, biroq, chunki
kabi. 
Biriktiruv bog'lovchilariga 
va, hamda
sof bog'lovchilari, 
bilan
ko'makchi-
bog'lovchisi, 
-u (-yu), -da, ham
yuklama-bog'lovchilari mansubdir
7
. Bir o'rinda 
bog'lovchi, boshqa o'rinda ko'makchi, yuklama yoki modal so'z vazifasida keluvchi 
yordamchilar
vazifadosh bog'lovchilar
sanaladi. Masalan: 
bilan
ham ko'makchi, 
ham bog'lovchi; 
ham... ham, na... na
bog'lovchi va yuklama; -
u (-yu), -da
yordamchilari ham yuklama, ham bog'lovchi; 
balki
ham bog'lovchi, ham modal so'z
vazifasini bajaradi
8
. "...
balki
sof bog'lovchi bo'lolmaydi, bog'lovchi funksiyasini 
bajarayotgan yuklama sirasidan joy oladi
9
". Masalan: 
Na so'zlarida ma`no bor, na 
ishlarida hayo.
(Oybek.) 
Bir tovuqqa ham suv kerak, ham don kerak.
(Maqol)
Bu 
gap menga yoqmas, balki battar jahlimni chiqarardi
(So'zl.). 
7
Маhmudov N., Nurmonov А., Sobirov А., Nabiyeva D., Мirzaahmedov А. Оna tili. Umumta‘lim maktablarining 7-
sinfi uchun darslik . –Тоshkent: ―Ма‘naviyat‖, 2013. –B. 74. 
8
Sayfullayeva R. va boshqalar. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. -Тоshkent: ―Fan va texnologiya‖. 2009. –B. 274-275. 
9
Sayfullayeva R. va boshqalar. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. - Тоshkent: ―Fan va texnologiya‖.2009. –B. 276. 

---

158