Ўзбекистон республикаси ҳисоб палатаси

воситаларини 
бошқа 
шахсга 
ўтказиш 
шартномаларини тасдиқлаганлик учун ишлаб чиқарилган санаси ва от кучига қараб 
енгил автомобиллар учун қуввати 110 от кучигача бўлса, ўртача (Chevrolet Nexia-3 
мисолида) 1 620,0 минг сўм давлат божи ва 3 118,5 минг сўм йиғим (ёки жами 
4 738,5 минг сўм тўлов), қуввати 110 от кучидан юқори бўлса, ўртача (Chevrolet 
Tracker мисолида) 2 700,0 минг сўм давлат божи ва 3 653,1 минг сўм йиғим (ёки 
жами 6 353,1 минг сўм тўлов) ундирилади.
 

---

24 
Бунда, Тошкент, Нукус шаҳарлари ва вилоят марказларида жойлашган 
умумий майдони 100 кв.м.гача бўлган 
кўчмас мол-мулк учун 
(ўртача бозор 
баҳоси 350-400 млн сўм) 270,0 минг сўм давлат божи кўчмас мулк объектига 
бўлган ҳуқуқлар ва улар бўйича тузилган битимларни давлат рўйхатидан 
ўтказиш учун (БҲМнинг 1,25 баравари) 337,5 минг сўм (ёки жами 607,5 минг 
сўм тўлов) ундирилади. 
Юқоридагилардан кўриниб турибдики, жисмоний шахсга тегишли бўлган 
умумий майдони 100 кв.м.гача (умумий майдони 70 кв.м. бўлган уй-жой 
мисолида)
 
қиймати ўрта ҳисобда 350-400,0 млн сўм бўлган 
кўчмас мол-мулкни 
бошқа шахсга ўтказиш билан боғлиқ харажатлар 607,5 минг сўм, қиймати ўрта 
ҳисобда 90-100,0 млн сўм бўлган (Chevrolet Nexia-3 мисолида) 
кўчар мулкни
бошқа шахсга ўтказиш билан боғлиқ харажатлар 4 738,5 минг сўм ёки 8 баробар 
кўп тўлов ундирилади (нотариусларнинг пуллик хизматларидан ташқари). 
Яъни, жисмоний шахсга тегишли 2 турдаги мулклардан бирининг бозор 
қиймати (автотранспорт) бошқасига (уй-жой) нисбатан 4 баробар паст бўлсада, 
битимларни давлат рўйхатидан ўтказишда (бож ва йиғим) 8 баробар кўп тўлов 
ундирилмоқда. 
Натижада, фуқаролар олди-сотди шартномаларини расмийлаштириш 
ўрнига, ишончномаларни расмийлаштириш орқали автотранспорт воситаларини 
бошқариш ва мулк сифатида тасарруф этиб, кейинчалик мулкий муносабатларда 
айрим ҳолларда ўзаро низоларни келиб чиқишига сабаб бўлиши мумкин. 
Тавсия: 
Юқорида қайд этилганларга асосан, фуқароларга мулкий муносабатларни 
амалга оширишда давлат рўйхатидан ўтказиш жараёнларини енгиллаштириш ва 
мулк ҳуқуқини тўлақонли тасарруф этишга қулай шароитларни яратиш 
мақсадида, жисмоний шахслар учун кўчмас ва кўчар мулкни расмийлаштиришда 
ундириладиган давлат божлари ва йиғимлар миқдорини (мулкларни қийматига 
мутаносиб равишда) қайта кўриб чиқиш (унификация қилиш) лозим.