15-amaliy mashg’ulot Mavzu: vegetativ nerv tizimi. Vegetativ nerv tizimining simpatik qismi

 

Mashg’ulotnining mazmuni
 
Vegetativ nerv tizimi organizmning o’sishda ishtirok etadigan apzolar faoliyatini 
boshqaradi. U apzolarning faoliyatini kuchaytiradi yoki pasaytiradi, natijada apzolarning tonusi 
o’zgaradi. 
Vegetatativ 
nerv 
tshimining 
simpatik 
qismining 
markazini 
orqa 
miyaning Sush-1G’|-G’ts segmentlarining 
oraliq 
lateral 
ustunlaridagi 
vegetatativ 
o’zaklar 
hosil 
qiladi. 
Uning 
periferik 
qismi 
tarkibiga: 
1) 
o’ng 
va 
chap 
simpatik 
poya; 
2) 
qo’shuvchi 
tolalar; 
3) 
umurtqa 
pog’onasi 
oldida 
va 
yirik 
qon 
tomirlar 
atrofida 
joylashgan 
simpatik 
tugunlar; 
4) 
vegetativ 
nerv 
chigallari 
va 
ulardan 
apzolarga 
boruvchi 
nervlar; 
5) 
apzolar 
va 
qon 
tomirlar 
vegetativ chigallari kiradi. 
Simpatik nerv tizimining preganglionar tolalari orqa miyaning yon ustunlari 
hujayralarining o’siqlaridan iborat. Bu o’sikdar orqa miyadan oddingi ildiz tarkibida chiqib, orqa 
miya nervidan umurtqalararo teshikdan o’tgach oq qo’shuvchi tola (g. sotpshshsaSHeB a!pa) 
bo’lib ajraydi. Bu tolalar yaqinida joylashgan simpatik poya tugunlariga qo’shiladi. Oq qo’shuvchi 
tolalar V II I bo’yin, barcha ko’krak va ikkita yuqoriga bel nervlari tarkibida bo’ladi. Bu tolalar 

---

barcha ko’krak (yulduzsimon tugunga ham) va ikkita yuqorigi bel tugunlariga birikadi. Simpatik 
poyaning qolgan tugunlariga oq qo’shuvchi tolalar bormaydi. Ularga preganlionar tolalar 
simpatik poyaning ko’krak va bel tugunlaridan tugunlararo tolalar orqali uzilmasdan boradi.