O’quv yilida umumiy o’rta ta’lim maktablarining

2. «Urbanizatsiya»
va
«Delimitatsiya» atamalarining mazmun-
mohiyatini tushuntiring.
Javob:
Urbanizatsiya
(lotincha urb – “shahar”) – bu shaharlar va shahar aholisining 
o‘sish, shahar turmush tarzining keng tarqalish jarayoni. 
Delimitatsiya
(lotincha limitare – chegaralamoq, ajratmoq) – davlat chegaralarining 
tuzilgan shartnomaga muvofiq tasniflash va xaritalashtirish asosida belgilash. 
3. Dunyoning siyosiy xaritasidan Shanxay hamkorlik tashkilotiga a’zo bo‘lgan 
davlatlarni ko‘rsating. Ulardan qaysi birining maydoni eng yirik? Ushbu davlat 
poytaxtining geografik koordinatalarini aniqlang. 
Javob: 
Shanxay hamkorlik tashkilotiga a’zo bo‘lgan davlatlar:
 
Rossiya, Tojikiston, 
Xitoy, O’zbekiston, Qirg’iziston, Qozog’iston, Pokiston, Hindiston. Maydoni 
bo’yicha eng kattasi-Rossiya (17075 ming km
2
); Moskva (Rossiya) shahrining 
geografik koordinatalari: 55°45' shimoliy kenglik, 37°42' sharqiy uzoqlik.
 

---

11 
8-BILET 
1. Potsdam va Belovej geosiyosiy bosqichlarining o’ziga xos xususiyatlari. 
Javob: 
Geosiyosat nuqtayi nazaridan insoniyat tarixi turli geosiyosiy davrlarning 
qat’iy ketma-ketligidan iborat. Dunyo geosiyosiy tizimining shakllanishida Vestfal, 
Vena, Versal, Potsdam va Belovej davrlarining ahamiyati katta. 1945-yil 
Germaniyaning Potsdam shahrida Ikkinchi jahon urushi tugashi munosabati bilan 
Potsdam shartnomasining imzolanishi bilan to‘rtinchi geosiyosiy davr boshlandi. 
Dunyoda biopolyar (ikki qutbli) holatning yuzaga kelishi: Sobiq Ittifoq va uning 
tarafdorlari kontinental, AQSH va uning tarafdorlari esa dengizdagi qudratli 
davlatlarga aylanishi; ikki qudratli blok o‘rtasidagi sovuq yadroviy urush xavf ning 
yuzaga kelishi mazkur davrdagi asosiy siyosiy jarayon hisoblanadi. 1991-yil 8-dekabr 
kuni Belarusdagi Belovej Pushchasi qo‘riqxonasida SSSR davlati rasman tugatilishi 
munosabati bilan Belovej shartnomasining imzolanishi hozirgi davrda eng so‘nggi 
geosiyosiy bosqichning boshlanishiga turtki bo‘ldi. Uning o‘rnida 12 ta mustaqil 
davlatning yuzaga kelishi va ularning MDH tarkibida birlashuvi; jahonda sotsialistik 
tuzumning yemirilishi; Yevropaning bir qator davlatlarida (GFR, Yugoslaviya, 
Chexoslavakiya) yuz bergan siyosiy o‘zgarishlar; NATO harbiy bloki mavqeyining 
kuchayishi kabilar davrga xos asosiy siyosiy o‘zgarishlar hisoblanadi. Aytib 
o‘tilganidek, bu davr hali o‘z nihoyasiga yetgan emas. Bundan kelib chiqadiki, 
Belovej davriga xos bo‘lgan yana bir qator siyosiy o‘zgarishlar yuz berishi mumkin.