O’quv yilida umumiy o’rta ta’lim maktablarining

2.
 
«Geografik qobiq» va «Eroziya» atamalarining mazmun-mohiyatini 
tushuntiring. 
Javob: 
Geografik qobiq
–
yerning litosfera, gidrosfera, atmosfera va biosferalar o'zaro 
tutashadigan hamda bir-biriga ta’sir etadigan qismi. 
Eroziya
(lotincha «erosio» – yemirish, yuvilish) deb tog‘ jinslari va tuproqning oqar 
suvlar ta’sirida yuvilishiga aytiladi
 
3. Dunyoning siyosiy xaritasidan Skandinaviya davlatlarini ko‘rsating. Ushbu 
davlatlarning poytaxtlaridan qaysi biri ekvatordan eng uzoqda joylashgan? Bu 
shaharning geografik koordinatalarini aniqlang
 
Javob: 
Skandenaviya davlatlari: Norvegiya, Shvetsiya, Finlandiya, Daniya, 
Islandiya; Ular ichida Islandiyaning poytaxti Reykyavik shahri ekvatordan eng 
uzoqda joylashgan poytaxt shahar hisoblanadi. Uning geografik koordinatalari: : 
64°00' shimoliy kenglik, 21°55' g’arbiy uzoqlik
 
5-BILET 
1.
 
Yerning Quyosh va o‘z o‘qi atrofidagi harakati, ularning geografik oqibatlari. 
Javob: 
Yerning Quyosh atrofi da aylanishining Geografik oqibatlari: yil fasllari hosil 
bo‘ladi, kun va tun davomiyligi o‘zgaradi, Quyosh turishi nuqtalari (22-iyun, 22-
dekabr) hamda bahorgi va kuzgi tengkunliklar (21-mart, 23-sentyabr) bo‘ladi, 
Quyosh Shimoliy yarimsharga 1 hafta ko‘proq nur sochadi, yorug‘lik mintaqalari 
hosil bo‘ladi, doimiy issiqlik sharoit qaror topadi, musson shamollari paydo bo‘ladi, 
umuman, geografik qobiqda yillik ritmiklik qonuniyati yuzaga keladi. 
Yer o‘z o‘qi atrof da aylanganda aylanish o‘qi orbita tekisligiga nisbatan 66,5° 
burchak hosil qiladi. Yer aylanishi ning burchak tezligi 1 soatda 15°, ya’ni Yer 
yuzidagi har qanday nuqta (qutblardan tashqari) 1 soatda 15° ga buriladi. Lekin 
sekundiga masofa hisobidagi tezlik har xil kenglikda turlicha. Ekvatordan qutblarga 
tomon kamayib boradi. Ekvatorda eng katta bo‘lib, sekundiga 455 m, qutblarda esa 0 
m ga teng. Yerning o‘z o‘qi atrof da aylanishining geografik oqibatlari: sutka qaror 
topadi, kun va tun almashinadi, geografik qobiqda sutkalik ritmiklik ro‘y beradi, 
Koriolis kuchi hosil bo‘ladi, geografik qutblar vujudga keladi, turli meridianlarda 
mahalliy vaqt har xil bo‘ladi.