1. shisha va shishakristall materiallar. Reja: Yaratilish ta’rixi

 
2. Shishasimon xolat ta’rifi. 
Rossiya olimlari - texnika fanlari doktorlari N.V. Solomin,O.V.Mazurin va fizika-
matematika fanlari doktori F.F.Vitmandan iborat bo’lgan terminologiya komissiyasi uzoq 

---

baxslashishlardan so’ng 1968 yili shishani quyidagicha ta’riflashni tavsiya qildi: “Shisha deb 
kimeviy tarkib va qotish temperaturasiga boqliqsiz ravishda eritmani o’ta sovitish orqali 
olinadigan va yopishqoqlikning asta-sekin oshishi natijasida qattiq jismlarning xossalarini qabul 
qiladigan barcha amorf jismga aytiladi; bunda suyuq holatning shisha tabiatiga o’tish prostessi 
orqaga qaytadigan bo’lishi shart”. 
3. Shishalarning umumiy xossalari. 
Shishasimon holatdagi barcha moddalar bir nechta umumiy fizik-kimeviy xarakteristikaga 
ega. Bulardan biri ularning kristall moddalariga o’laroq izotropikligi, ya’ni shisha xossalarining 
barcha yo’nalishida bir xil bo’lishidir. Masalan, mullit kristallarning S- o’qiga perpendikulyar va 
paralel yo’nalishdagi issiqlikdan kengayish koeffistentlari 4,5x10
-6
va 5,7x10
-6
grad.
-1
, kvarst 
kristallarniki esa 14x10
-6
va 9x10
-6
grad
-1
ni tashkil etadi. Ularning nur sindirishi koeffistentlari 
ham barcha yo’nalishlarda har xil: mullit uchun 1,654, 1,644 va 1,642; kvarst uchun esa 1,553 va 
1,554. Kristallarning mustahkamligi, kimeviy turg’unligi ham shu tarzda o’zgaradi. Buning asosiy 
omillari shundan iboratki, mullit kristallari rombik (optik ikki o’qli), kvarst kristallari (3-rasm) 
esa trigonal-trapestoedrik singoniyaga (optik bir o’qli) egaligidir. Biroq tarkibi yuqorida qayd 
etilgan kvarst kristallining tarkibiga to’g’ri kelgan shishaning issiqlikdan kengayish koeffistenti 
0,5x10
-6
grad
-1
, nur sindirish koeffistenti 1,459 va solishtirma og’irligi 2,19 g sm
3
ga teng. Bu 
raqamlar kvarst shishasining istalgan yo’nalishi bo’yicha birdir.