«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

Tarmoqning jalb
qiluvchanligi
raqobatli pozitsiya
Yaxshi
O‘rta
Zaif
Yuqori
G‘olib
G‘olib
So‘roq belgisi
O‘rta
G‘olib
O‘rta biznes
Yutqazuvchi
Quyi
Daromad ishlab 
chiqaruvchi
Yutqazuvchi
Yutqazuvchi
3-rasm. Dji-i-Makkenzi matritsasi.
Bu ko‘p o‘lchamli matritsa bo‘lib (bozorning “jozibaligi” korxonaning strategik 
vaziyati), bozorning jozibaligi darajalariga bog‘liq holda korxona potensialidan samarali 
foydalanish bo‘yicha ko‘proq differensiallangan marketing qarorlarini qabul qilish 
imkonini beradi (3-rasm).

---

75
3/2022
Менежмент
Tahlil yuzasidan takliflar
Dji-I-Makkenzi matritsasi asosidagi tahlildan quyidagi strategik xulosalar kelib 
chiqadi:
– “yutqazuvchilar” tugatilishi yoki ularda hosil yig‘ib olinishi lozim;
– “g‘oliblar”ning va rivojlanayotgan “g‘oliblar”ning pozitsiyalari mustahkamlanishi 
(shu jumladan, kerak bo‘lsa, moliyaviy investitsiyalar bilan ham) kerak;
– “daromad ishlab chiqaruvchilar”ning kuchli raqobatli pozitsiyalarini hisobga olgan 
holda, ulardan daromadlarni “g‘oliblarga” yoki tanlab olingan “so‘roq belgilariga” qayta 
investitsiyalashda foydalanish lozim;
– “o‘rta biznes”ni «g‘oliblar»ga aylantirishga yoki agar kelgusida istiqbolli bo‘lmasa, 
“hosilni yig‘ib olish”ga urinib ko‘rish kerak.
O‘rta korxonalarning muvozanatlashgan portfelida, asosan, “g‘oliblar» va 
rivojlanayotgan “g‘oliblar”, bir nechta “daromad ishlab chiqaruvchilar” va “g‘oliblar”ga 
aylana oladigan, birozgina kichik “so‘roq belgilari” bo‘lishi kerak. Biroq, ko‘pincha 
kompaniyalarning portfellari muvozanatlashmagan bo‘ladi. 
Dji-I-Makkenzi
 
matritsasining katta afzalliklaridan biri uning moslashuvchanligidir. 
Ushbu yondashuv turli tarmoqlarning raqobatli muvaffaqiyatning turli omillari bilan 
xarakterlanishini hisobga oladi. Ayni paytda unda BMGM (BKG) yondashuvlaridagiga 
qaraganda ko‘proq strategik muhim o‘zgaruvchilar hisobga olinadi. Ammo ushbu 
yondashuv har tomonlama mukammal emas. Asosiy qiyinchiliklardan biri shuki, u bir 
qator muhim strategik yechimlarni beradi, biroq ularning qaysi biri afzal ekanligini 
ko‘rsatib bermaydi. Demak, strategik menejer ushbu tahlilga subyektiv fikrlarni 
qo‘shimcha qilishi kerak. Firmaning bozordagi holatini aks ettirishning barqarorligi 
ham yana bir muammodir.