«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Бухгалтерия ҳисоби ва аудит
• 
муддати узайтириш шарти билан захиралар хариди бўйича фоиз 
харажатлари.
Россиянинг 5-сон БҲФС «Захиралар» стандартининг 11-бандига мувофиқ 
захиралар таннархига қуйидаги моддалар киритилган:
“захираларни харид қилишда таъминотчиларга (сотувчи, пудратчи) тўланган 
ва (ёки) тўланиши керак бўлган суммалар;
захираларни режалаштирилган мақсадда фойдаланишга яроқли ҳолатга 
келтириш (доработка), сортировка, фасовка, техник тавсифларини яхшилаш 
бўйича) харажатлар;
захираларни харид қилиш, яратишда юзага келадиган баҳоланадиган 
мажбуриятлар суммаси (демонтаж, захираларни утилизация қилиш, атроф-муҳитни 
қайта тиклаш);
инвестицион активларни қийматига кирувчи захираларни харид қилиш ва 
яратиш бўйича фоизлари;
захираларни харид қилиш ва яратиш билан боғлиқ бошқа харажатлар”[10].
Ушбу ҳолатни таҳлил қиладиган бўлсак, бизнинг фикримизча, захиралар 
таннархига кирувчи харид таннархи, қайта ишлаш таннархи ва бошқа устама 
харажатларни таснифлаш тўлиқ амалга оширилмаган. Қайта ишлаш билан боғлиқ 
жараёнлар билан захираларни жорий ҳолатга ва жорий жойлаштириш жойига 
етказиш билан боғлиқ харажатлар битта моддада кўзда тутилган. Юқорида халқаро 
стандарт талабларида муддати узайтирилган харидлар бўйича фоиз харажатлари 
захира таннархига киритилмаслиги қайд қилинган, лекин федерал стандартларда 
«инвестицион активларни қийматига кирувчи захираларни харид қилиш ва яратиш 
бўйича фоизлари» захиралар таннархига киритиш кўзда тутилган. Бу жиҳатлари 
халқаро стандартлардан фарқ қилади, деб ўйлаймиз.
Тадқиқот методологияси (research Methodology)
Тадқиқот ишида мантиқий таҳлил, танқидий ёндашув, индукция ва дедукция, 
таҳлил ва синтез, монографик кузатув, қиёсий таққослаш, гуруҳлаш, кузатиш, 
статистик таҳлил ҳамда иқтисодий математик усулларидан фойдаланилган.