N. B. Dilmurodov

Cho‘michsimon tog‘ay
– 
cartilogenes arytaenoideae
notug‘ri uchburchak 
piramidalar shaklidagi juft tog‘ay bo‘lib, oldingi yuqori burchagi ilgak shaklida, 
yuqoriga qaytgan, elastik tog‘aydan tuzilgan va shoxchali tog‘ay – 
cortilago 
corniculata
deb yuritiladi. Bu tog‘ayning pastki burchagi yaxshi rivojlangan 
bo‘lib, u tovush o‘simtasi – 
processus vocalis
deb ataladi. Cho‘michsimon 
tog‘ayning yuqorigi orqa burchagi pay yordamida halqasimon tog‘ayga birlashadi. 
Hiqildoq usti tog‘ayi
– 
cartilago epiglottidis
yaproqsimon shaklda bo‘lib, 
elastik tog‘aydan tuzilgan. U qalqonsimon tog‘ayning membranasiga hamda til osti 
suyagiga birlashib turadi. Hiqildoqning ichki tomoni shilliq parda bilan qoplangan. 
SHilliq parda hiqildoq usti va cho‘michsimon tog‘aylar oralig‘ida, cho‘michsimon-
hiqildoq usti burmalar – 
plicae aryepiglotticae
hosil qiladi. Hiqildoqning yon 
devorlarida, cho‘michsimon tog‘ayning tovush o‘simtasi va qalqonsimon tog‘ay 
tanasi o‘rtasida esa tovush lablari – 
labia vocale
ni hosil qiladi. Tovush lablari 
cho‘michsimon tog‘ay bilan birgalikda keng yoriqcha 
– rima glottidis
bo‘lib, uning 
ustki tomoni havo o‘tkazish uchun, pastki tomoni esa tovush chiqarish uchun 
xizmat qiladi. Tovush labining asosini elastik to‘qimadan tuzilgan tovush payi va 
tovush muskuli – 
lig.vocalex et m.vocalis
tashkil etadi. 
Hiqildoq bo‘shlig‘i – 
cavum laryngis
ni tovush lablari dahlizga, tovush 
yoriqchasiga va hiqildoqning orqa bo‘shlig‘iga ajratib turadi. 
Hiqildoq dahlizi – 
vestibulum laryngis
tovush lablarining old tomonida 
tovush yoriqchasi – 
rima glottidis
cho‘michsimon tog‘ay bilan tovush lablari 
oralig‘ida hiqildoqning orqa (kaudal) bo‘shlig‘i – 
cavum laryngis caudale
tovush 
lablarining orqa tomonida joylashadi. Hiqildoq dahlizi hamda tovush chiqaruvchi 

---

lablarning shilliq pardasi ko‘p qavatli yassi epiteliy bilan, hiqildoqning orqa 
bo‘shlig‘i esa hilpillovchi epiteliy bilan qoplangan. 
Hiqildoq dahlizining pastki devorida, hiqildoq usti tog‘ayining orqasida 
shilliq pardasini burmasidan hiqildoqning o‘rta xaltachasi –
ventriculus laryngis 
medialis
hosil bo‘lgan. Bu xaltacha qoramolda va qo‘yda yaxshi rivojlanmagan.
Hiqildoqning yon devorlari esa hiqildoqning yon xaltachalari – 
ventriculus 
laryngis lateralis
dan hosil bo‘lgan. Qoramol va qo‘yda bu xaltachalar bo‘lmaydi. 
Hiqildoqning boshlanish qismi – 
aditus laryngis
hiqildoq usti va cho‘michsimon 
tog‘aylar oralig‘i hisoblanadi. Hiqildoq tog‘aylarining tashqi tomonida uni 
kengayib va torayib turishini ta’minlovchi muskullar joylashadi.