Tairova m. M., Abdulloev a. J., Giyazova n. B., Boboyeva g. G. Brendni boshqarish

 
3.3. Mavjud brendni sozlash usullari 
Tovar auditi 
o’tkazilayotganda uning egalari bozordagi 
mavqeining yomonlashishi muammosiga duch kelishlari mumkin. 
Bunday holda, kompaniyalar tez-tez qayta joylashtirishga murojaat 
qilishadi. 
Repozitsiya - tovar belgisining bozordagi mavqeini uning o’ziga 
xosligini o’zgartirmasdan ongli ravishda o’zgartirish. Repozitsiyaning 
mohiyati - taklifga qiymat qo’shish yoki maqsadli auditoriyani 
o’zgartirish. Odatda bozorda tovarni qayta joylashtirishning asosiy 
sabablariga quyidagilar kiradi: 
1) tovar haqidagi mavjud imidj va g’oyalarning brend 
ko’rsatmoqchi bo’lgan mohiyat va shaxsiyat bilan mos kelmasligi; 
2) mavjud brend "xira", tushunarsiz yoki eskirgan tasvirga ega 
bo’lsa; 
3) maqsadli auditoriyani yoki uning ehtiyojlari va talablarini 
o’zgartirish; 
4) kompaniyaning strategik maqsadlaridagi o’zgarishlar; 
5) raqobatchilarning joylashishini o’zgartirish yoki yangi 
raqobatchilar paydo bo’lishi; 
6) bozorning yangi segmentlariga kirish; 
7) yo’qolgan tovar qiymatlarini qayta kashf etish; 
8) tovarning noto’g’ri joylashuvi. 
Tovar dolzarb bo’lib qolishi, tomoshabinlar tomonidan yaxshi 
ko’rilishi uchun vaqtga qarab o’zgarishi, ya’ni egasi uchun foydali 
bo’lishini 
anglatadi, 
tovar 
menejerlari 
ko’pincha 
restayling, 
rebrending va jonlantirish kabi tovarlarni sozlash usullariga murojaat 
qilishadi. 
"Restayling" 
tushunchasining 
o’zi 
ichki 
marketing 
terminologiyasiga ingliz tilidan kirib kelgan va uni kompaniyaning 
tashqi brend imidjini o’zgartirishga qaratilgan faoliyati sifatida 
tushunish odatiy holdir. Brend logotipi, uning emblemasi, yorlig’i va 

---

80 
boshqalar restayling qilinishi mumkin. Ammo shuni ta’kidlash 
kerakki, "restayling" va "rebrending" tushunchalari teng emas, chunki 
ikkinchisi brend falsafasining o’zgarishini nazarda tutadi. Shuni esda 
tutish kerakki, restayling rebrending bilan bog’liq ishlar majmuasining 
elementlaridan biri bo’lishi mumkin. 
Brendga ega bo’lgan kompaniya restaylingga murojaat qilishining 
asosiy sabablariga quyidagilar kiradi: 
- yangi brendlarning paydo bo’lishi va raqobatchilarning faolligi 
oshishi sababli bozorda raqobatning kuchayishi (dizaynni maqsadli 
auditoriya didiga mos ravishda qayta ishlab chiqish uchun); 
- brendga egalik qiluvchi kompaniya siyosatidagi o’zgarishlar 
(masalan, mahsulotni ishlab chiqarish yoki uni qadoqlash uchun 
boshqa texnologiyalarga o’tish, mahsulot tarkibida qo’shimcha 
ingredientlarning paydo bo’lishi. Ushbu muammoni hal qilish uchun 
dizaynni uning funktsional va tasvir xususiyatlari jihatidan 
o’zgartirish kerak); 
- rebrending (bu yerda restayling rebrending doirasida bo’lishi 
mumkin, chunki u yoki bu sababga ko’ra mahsulot qayta 
joylashtirilgan. Masalan, bu kompaniya brendi portfelining tarkibidagi 
o’zgarishlar tufayli yuz berishi mumkin). 
Iste’mol bozoridagi restayling amaliyotini tahlil qilar ekanmiz, 
MTS tomonidan 2010 yil oxirida amalga oshirilgan MTS brendining 
korporativ identifikatori va logotipini yangilash loyihasini eslatib 
o’tmaslik 
mumkin 
emas. 
Eslatib 
o’tamiz, 
MTS 
yetakchi 
telekommunikatsiya operatoridir. MTS logotipi va korporativ 
identifikatsiyasini yangilash bo’yicha olib borilgan ishlar dunyodagi 
eng yorqin rebrending loyihalarining TOP-100 tasiga kiritilgan va 
Rebrand 100® Global Awards 2012 xalqaro tanlovida eng yaxshi deb 
topilgan. 
Ushbu loyiha doirasida asosiy o’zgarishlar logotip shakliga ta’sir 
qildi - u kvadratlardan birini "yo’qotdi", yanada hajmli va 
"texnologik" bo’ldi. Yangi vizual yechim MTS brendining taniqli 
asosiy elementlarini saqlab qoldi: tuxum shaklidagi grafik belgi va 
qizil va oq ranglar sxemasi (3.3 va 3.4-rasmlar). 
Yangi korporativ identifikatsiya kompaniyaning bozordagi 
yetakchisini 
belgilaydigan 
xaridorlarga 
yo’naltirilganligi 
va 
innovatsiyalarga asoslangan kompaniyaning rivojlanish strategiyasini 
aks ettiradi. 

---

81