Irrigatsiya va melioratsiya

m
1 
+ m
1 
+ …. + m
n
). 
3.4.Qishloq xo’jalik ekinlarining suv iste’moli 
Sug’orish rejimini aniqlashda asosiy ko’rsatkichlardan biri bu qishloq xo’jalik 
ekinlarining suv iste’moli hisoblanadi.
Qishloq xo’jalik ekinlarining suv iste’moli bu o’simlikning o’sish davrida o’simlik 
tanasi va tuproq yuzasidan bug’lanadigan namlik miqdoridir. O’simlik suvni 
fotosintez jarayonida ishlatadi: 
-qishloq xo’jalik ekinlarining suv iste’moli aniqlashda quyidagi usullardan 
foydalaniladi; 
-nazariy - bug’lanish va energiya fizikasi qonuniyatlari: 

---

50 
metodologik - bunda suv iste’moli havoning harorati va nisbiy namligi bilan uzviy 
bog’lanishi hisobiga; 
-ekin hosildorligi va transpiratsiya koeffitsiyenti hisobiga;
-maxsus priborlar - lizimetrlar bilan kuzatuvlar bo’yicha, bevosita tajriba 
yo’li va boshqalar. 
Qishloq xo’jalik ekinlarining suv iste’moli aniqlashda quyidagi usullardan 
foydalaniladi: 
1.Nazariy - bug’lanish va energiya fizikasi qonuniyatlari; 
2.Metodologik - bunda suv iste’moli havoning harorati va nisbiy namligi 
bilan uzviy bog’lanishi hisobiga; 
3.Ekin hosildorligi va transpiratsiya koeffitsiyenti hisobiga;
4. Maxsus priborlar - lizimetrlar bilan kuzatuvlar bo’yicha, bevosita tajriba 
yo’li va boshqalar. 
Nazariy yo’l bilan aniqlashda quyida keltirilgan formulalardan foydalaniladi: 
A.N.Kostyakov formulasi bo’yicha: 
Х
K
E
э


, m
3
/ga. 
bu yerda, 
э
K
- ekinning suv iste’moli koeffitsiyenti, m
3
/ts. 
Х
- hosildorlik, ts/ga. 
N.N.Ivanov formulasi bo’yicha: 
),
100
(
)
25
(
8
,
0
0018
,
0
2
a
t
E






mm. 
gde,
t
- havoning o’rtacha oylik harorati, 
0
S; 
a
- havoning o’rtacha oylik nisbiy namligi, %.
S.M. i A.M. Alpatevlar formulasi bo’yicha 

---

51 
d
k
E



, mm.
 
gde,
k
- ekinning biologik koeffitsiyenti. Paxta uchun 
k
= 0,60 - 0,70.
d

-jami havodagi namlikning yetishmasligi, mb; 

E