2021 tilda leksik o’zlashtirishning ahamiyati; koreys tili misolida feruza Iskanderovna Jumaniyazova

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 6 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
267 
w
www.oriens.uz
July 
2021
 
 
O’zlashtirilgan so'zlar nafaqat nominativ, balki ekspressiv funktsiyani ham bajarishi 
mumkin. Ob'ektlarni, tushunchalarni, hodisalarni belgilashdagi ba'zi so'zlar ularni 
baholashga o'tdi. 
Xitoy tilidan kirib kelgan so’zlar. Qadimgi xitoy tilining koreys tilida tutgan 
o'rni 
Zamonaviy koreys tili so'z boyligining muhim qismi o’zlashgan so’zlar, 
"sinizmlar" dan iborat. Qadimgi koreyslarning xitoy yozuvlari bilan tanishishi, 
o'zlarining koreys tilidagi so’zlarini iyerogliflar bilan yozish zarurligini keltirib 
chiqardi. Bu, birinchi navbatda, ismlar - shaxsiy ismlar va geografik atamalar, 
shuningdek "hyanga" xalq qo'shiqlariga tegishli degan fikr mavjud. 
Aslida, iyerogliflar xitoy tili uchun yozuv tizimi sifatida yaratilgan bo'lib, bu 
ularni boshqa tuzilishga ega tilni yozish uchun ishlatishni qiyinlashtirgan. Koreya 
qo'shni mamlakatlarda iyerogliflarni tarqatgan birinchi mamlakat xisoblanadi. 
Ularning xitoy yozuvlaridan foydalanishga kirishishi qadimgi Koreyaning qudratli 
qo'shnisi bilan rivojlangan to'g'ridan-to'g'ri va uzoq muddatli aloqalari bilan 
izohlanadi. Dastlab xitoy tilidan faqat alohida so'zlar olingan deb taxmin qilish 
mumkin, bu lingvistik aloqalar paytida tabiiy xoldir. Koreyslar xitoy grafikalaridan 
2000 yil oldin foydalangan bo'lsalar-da, u faqat Baekje, Silla va Kogure gullab-
yashnashi davrida keng qo'llanilgan. Buni aniq faktlar tasdiqlaydi: 600 yilda Kogurda 
"Yugi" ning yangi nashri qayta ishlangan shaklda nashr etilgan, "Sogi" 1375 
yilda Baekje shahrida tuzilgan va Guksa ("Imperiya tarixi") 1545 yilda Silla shahrida 
paydo bo'lgan. 
Koreyada xitoy yozuvining o‘rnini lotin tilini o‘rta asrlar Yevropa uchun 
ahamiyati bilan taqqoslash mumkin, Bonn, Parij, London va boshqa Yevropa 
shaharlari universitetlarida nafaqat ilmiy risolalar lotin tilida yozilgan, balki 
ma'ruzalar ham o‘qilgan va og'zaki ifodalangan. Koreyalik olimlar va yozuvchilar 
o'zlarining ona tillarida gaplashib Xitoy tilida yozdilar. Shunday qilib, ular ikki tilli 
edilar. Qadimgi afsonaga ko'ra, "xancha", ya'ni Koreys iyerogliflari qushlar va 
hayvonlar izlarini uzoq vaqt kuzatib, taniqli xitoy faylasufidan ilhomlangan xolda 
yaratilgan. Ayni paytda, iyerogliflar bilan vaziyat butunlay boshqacha edi. Shubhasiz, 
"xancha" jamoaviy ongning ko'p asrlik harakatlari mevasidir. Iyerogliflarning asl 
shakllari va chiziqlari haqiqiy ob'ektlarni, narsalarni, tabiat ob'ektlarini sxematik 
ravishda nusxalashgan. Masalan, "
산
" 
山
(tog ') belgisi shubhasiz tog'larning 
chizmalariga o'xshaydi va "
문
" 
問
(eshik) belgisi eshik bargidir. Ushbu guruh 
litograflar deb ataladi va ularning soni cheklangan. Keyingi iyerogliflar guruhi - 
oddiy diagrammalar, qachonki raqamlar - ramzlar mavhum narsalarni yoki narsalar 

---