О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

kislorod tanqisligi vujudga kelib, organlar va to‘qimalarning faoliyati buziladi,
ya’ni gazdan zaharlanish sodir bo‘ladi. Zaharlangan odamning boshi og‘riydi,
ko‘ngli ayniydi. U hushidan ketishi, hatto o‘lib qolishi mumkin.
Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko‘ring:
1. Nafas olishda sodir bo‘ladigan jaiayonlami tartib bilan yozing: A - ko‘krak qafasida
bosim pasayadi, 
В 
- qovurg'alararo va diafragma muskullari qisqaradi, 
D 
- havo
o‘pkaga so‘rib olinadi, E - qovurg‘alar va diafragma ko‘tariladi, F - ko'krak qafasi
va o‘pka keng^adi, G - alveolalaida bosim kamayadi, 
H 
- nafas olish markazida
nerv impulslari paydo bo‘ladi.

---

2. Nafas chiqarishda sodir bo‘ladigan jarayonlarni tartib bilan ko'rsating: A - ko‘krak
qafasi kichrayib, undagi bosim oshadi, В - qovurg'alar pastga tortilib, diafragma
qorin bo‘shlig‘iga osilib tushadi, D - ichki qovurg'alararo muskullari qisqaradi,
E - havo alveolalardan siqib chiqariladi, F - tashqi qovurg‘alaiaro va diafragma
muskullari bo'shashadi.
Masalalarni yeching:
1. 1 g gemoglobin 1,34 ml kislorodni biriktirib oladi. 100 ml qonda 15 g gemoglobin
bo'lsa, u holda bir litr qon qancha kislorodni tutishi mumkin?
2. Bola 10 minut davomida 30 ta sharni havo bilan to‘ldirgan. Agar uning o‘pkasi
tiriklik sig‘imi normaga yaqin bo‘lsa, uning o'pkasi orqali 
10
minutda qancha havo
o‘tgan?
0 ‘ylab javob bering:
1. Odam ovqatsiz bir oyga yaqin, suvsiz bir haftagacha, kislorodsiz esa atigi 10-20
minut yashashi mumkin. Buning sababi nimada?
2. Bir kecha-kunduzda o‘pka orqali 1700 litr qon o‘tadi. Qon organizm massasining