О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov biologiya

3
urug‘donlar yo‘ li, qo‘ shimcha 
bezlar (urug‘ pufaklari, prostata bezi) va jinsiy olatdan iborat. Urug‘ donlar teri 
xaltacha - moyak ichida joylashgan. Urug‘donlar va qo‘shimcha bezlar yo‘ li siydik 
chiqarish nayiga
ochiladi,
Ayollarning jinsiy organlari. 
Tuxumdonlar, bachadon nayi (tuxum yo‘ li), 
bachadon va jinsiy qin ayollarning ichki jinsiy organlari hisoblanadi. Bu organlar 
chanoq bo‘ shlig‘ ida joylashgan. Bir juft tuxumdonlar kichik chanoqning yon 
devori va bachadon devoriga yopishgan. Tuxumdonlar juda ko‘p follikulalar -
pufakchalardan iborat. Follikula ichida bittadan tuxum у etiladi. Yangi tug‘ ilgan 
qiz bolada 400000 ga yaqin yetilmagan tuxum hujayralar bo‘ ladi, ulardan 
faqat 350-500 tasi qiz bola hayoti davomida yetilishga ulguradi. Tuxumdonlar 
voronkalarga botib kirgan. Voronkalar bachadon naylariga, ya’ni tuxum yo‘llariga, 
ikkala bachadon naylari esa yagona keng bachadonga ochiladi. Bachadon devori 
shilimshiq parda bilan qoplangan ichi bo‘ sh muskulli xaltadan iborat.
175

---

1. Terminlami ularga xos belgilar bilan juftlab yozing: A
tuxumdon, В 
follikula, 
D - bachadon nayi, E - bachadon, F - zigota; 1 - devori shilimshiq parda bilan 
qoplangan xalta, 2 -urg‘ochilik jinsiy bezi, 3 - tuxum yo‘li, 4 - urug'langan tuxum 
hujayra, 5 -tuxum hujayra xaltachasi.
2. Ayollax jinsiy organlarini jinsiy bezdan boshlab tartib bilan joylastiring: A - bachadon, 
В 
- jinsiy qin, D - bachadon nayi, E - tuxumdon, F - follikula, G - voronka.
Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko‘ ring:
Urug'lanish. Urug‘ hujayralar jinsiy qinga tushgandan so‘ng bachadon tomonga 
harakat qiladi. Bir necha soat o'tib bachadon nayiga kirib oladi. Bachadon nayida 
yetilgan tuxum hujayrani urug‘ hujayralardan bin urugiantiradi (94-rasm). 
Urugiangan tuxum bachadon nayi bo'у lab bachadon tomonga siljiy boshlaydi. 
Ayni vaqtda tuxum hujayra ketma-ket boiinib, ko‘p hujayrali murtakni hosil qiladi. 
Murtak 5 
6
kun o‘tgach bachadonga tushadi, 2 kun davomida bachadonda erkin 
turadi, so'ngra bachadonning shilliq qavatiga botib kirib, unga yopishib oladi.