Avtomobil indd

 Suvni yumshatish usullari
Qaynatish. 
Suvni yumshatishning eng oddiy usuli uni 
15–20 min davomida qaynatishdir. Bunda suvga karbonat 
qattiqlik beruvchi tuzlar qiyin eriydigan va cho‘kma hosil 
qiladigan karbonat CaCO
3
va magniy gidrooksid Mg(OH)
2 
larga parchalanadi, qisman nordon karbonat gazi va kislorod 
ajraladi. Keyinchalik bu tuzlar filtrlanadi. Qoldiq vaqtinchalik 
qattiqlik 1–2 mg. ekv/
l
dan oshmaydi. 
Suvni kimyoviy usulda yumshatish.
Suvni kimyoviy usulda 
yumshatishning turli usullari ancha keng tarqalgan. Bu 
usullardan biri 
cho‘ktirish usuli 
bo‘lib, bunda suv tarkibidagi 
kalsiy va magniy kationlari, eriydigan tuzlar qiyin eriydigan 
birikmalarga aylantiriladi. Buning uchun suvga gidroksid 
OH
–
va karbonat CO
2–
3
ionlari kiritiladi. Bu maqsadda ohak 
Ca(OH)
2
, kalsiylangan soda Na
2
, CO
3
va trinatriyfosfat Na
3
PO
4
ishlatiladi. Suvga solingan reagent 20–30 min davomida 
suv bilan aralashtiriladi. Ishlov berilganidan so‘ng cho‘kkan 
quyqalar filtrlanadi, yumshagan suv esa dvigatel ning sovitish 
tizimiga quyiladi. Bu usulda ishlov berishdan so‘ng umumiy 
qoldiq qattiqlik 0,5–1,0 mg. ekv/
l
ga teng bo‘ladi. 
Kation almashtirish usuli
suvda erimaydigan ba’zi moddalar-
ning (kationlarning) suvni kationlar orqali filtrlashda o‘zining 
kationlarini tuzlar kationlariga almashtirish xususiyatiga 
asoslangan. Ishlab chiqarish sharoitida suvni glaukonit yoki 
sun’iy permutit birikmasi bilan yumshatish keng tarqalgan. Suv 
glaukonit (permutit)dan filtrlab o‘tkazilganida unda o‘zgarish 
bo‘ladi: mineraldagi natriy suvga o‘tadi, suvdan ajralgan kalsiy 
va magniy esa unda ushlanib qoladi. Ishlatilganida quyqa hosil 
qilmaydigan yumshoq suv shu tarzda olinadi. 
Glaukonit filtr 40 kg glaukonit joylashtirilgan sig‘imdan 
iborat bo‘lib, undagi glaukonit qatlami 350–370 mm bo‘ladi. 
Filtrning unumdorligi suvning dastlabki qattiqligi 18 mg. ekv/
l
bo‘lganida 250–300 
l
ni tashkil etadi. Ba’zan glaukonit o‘rnida 
permutit ishlatiladi va bu