Avtomobil indd

 Plastik surkov moylarining mexanik
xususiyatlarini baholash usullari
Moy penetratsiyasi.
Plastik moylarning mexanik xusu-
siyatlarini baholashda bir qator qiyinchiiiklarga duch kelinadi, 
bulardan biri nisbatan jiddiy e’tibor berilishi lozim bo‘lgan, 
quyultirgichlar yordamida hosil qilingan strukturaning tashqi 
muhit ta’siriga sezgirligidir. Bu xususiyat qattiq va moylar 
uchun me’yorlanishi zarur bo‘lgan tavsifiy 
ko‘rsatkichlardan biridir. Shu sababli bir 
qa tor moylash materiallarining xususiyatlari 
penetratsiya ko‘rsatkichi bo‘yicha baho-
lanmoqda. 
Moy penetratsiyasini aniqlashda standart 
penetrometrdan foydalaniladi (6.1- rasm). 
Penetrometrning asosiy detali yo‘naltiruvchi 
shtativ 
4 
ga o‘rnatilgan prujinali stopor 
3 
yordamida tutib turiladigan shtok bilan 5 
qattiq bog‘lanishdagi konus 
2 
dan iborat. 
Penetratsiyani aniqlashda sinalishi lozim 
bo‘lgan moy stakanga 
1
quyiladi va penet-
rometr stoliga qo‘yiladi. Shundan so‘ng 
stopor 
3 
ni ezgan holda shtok 
5
ni ushlab, 
konus 
2 
uchi moy sirtiga ehtiyotkorlik bilan 
keltiriladi va stopor 
3
tezlik bilan qo‘yib 
yuboriladi. Tishli reyka 
9 
ning yuqori qismi 
shtok 
5
ning yuqori qismiga ohista keltiriladi, 
penetrometr strelkasi 
8 
ixtiyoriy yo‘na lishda 
6. 1- rasm.
Penetrometr
sxemasi.

---

178
179
buralib, shkala (
6
) 0
 
holatiga keltiriladi. Bu holatda penet-
rometr ishga tayyor hisoblanadi. Shundan so‘ng stopor 
3
5 s 
davomida siqib ushlab turiladi va konus 
2 
ning shtok 
5
bilan 
birgalikda siljib, surkov moyiga botishi kuzatiladi. 5 s vaqt 
o‘tganidan so‘ng stopor qo‘yib yuboriladi va reyka 
9 
asta-sekin 
shtok 
5 
ning yuqori qismiga tekkunga qadar pastga tushiriladi. 
Reyka pastga tushayotgan paytda, reyka bilan shesternya 
7
yordamida biriktirilgan strelka 
8 
ma’lum burchakka buriladi 
va shkala 
6 
bo‘yicha millimetrning o‘ndan bir ulushi aniqligida 
penetratsiya miqdorini ko‘rsatadi. 
Penetratsiyani moyning mexanik xususiyati ko‘rsatkichi 
sifatidagi kamchiligi shundan iboratki, bu ko‘rsatkich asosida 
moyning ishlatilish doirasini aniqlab bo‘lmaydi.