Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

3.2.Turizm bozoriga ta’sir qiluvchi asosiy omillar. 
 
Turizm bozoriga va turizm talabiga bir qancha omllar ta’sir qilida. 
Turizm talabiga boshqa tovar va xizmatlar kabi aholining oldigan daromadi 
va ularning sayohat uchun ishlatilishi ta’sir kiladi. 
Turizm iqtisodning bir tarmog‘i sifatida ikki holatda barqaror bo‘ladi, 
ya’ni fukarolarning bo‘sh vaqtlari va yetarli daromadlarining borligi bilan. 
Shu sababli turizmda yuqori saviyada turizmga bo‘lgan talabni shakllantirish 
uchun, aholining bo‘sh vaqtini va daromadini oshirish yo‘llarini amalga 
oshirish kerak. Turizmga bo‘lgan talabni oshiruvchi asosiy ob’ektiv omil 
bo‘lib, axolining bo‘sh vaqti tendesiyasi hisoblanadi. 
Aholining strukturasi – 
O‘zbekiston ko‘p millatli respublika. Bu 
yerda yuzdan ortiq millat va elat vakillari yashaydi. Aholining asosiy qismi 
o‘zbeklardan iborat bo‘lib, ularning salmog‘i mo‘ttasil ortib bormoqda. 
Yevropalik aholining salmog‘i kamaymoqda, buning sababi tub aholi bilan 
yevropalik aholining tug‘ilish darajasidagi katta tafovo‘tdir. Respublika 
aholisining yuqori sur’atlar bilan o‘sishi istiqbolda ham ko‘tiladi.
Hozirda turizm rivojlanishining kelajagini aholi strukturasining 
o‘zgarishi belgilaydi. Shu tufayli O‘zbekistonda turizmni rivojlantirishga 
barcha asoslar mavjudligi ko‘rinib turibdi. 
Axolining tug‘ilish koeffitsiyenti pastligi va o‘lim koeffitsiyentining 
yukoriligi, mamlakat aholisi kam sayohat qiladi degan xulosaga olib 
kelmaydi, lekin bu aholi strukturasiga tegishli o‘zgartirish kiritadi, buni 
turizm rivojlanishida hisobga olish kerak. 
Yosh. 
Aholi strukturasida yoshining o‘zgarishi baribir biznesning 
barcha sohalariga ta’sir kiladi. Turizm rivojlanishini bashorat qilishda, 
mamlakat axolisining yosh buyicha tarkibini o‘rganish va turizm bozoriga 
ta’sirini aniqlash muhim ahamiyat kasb tadi. 
G‘arb kuzatuvchilari turizm bozoriga ta’sir qiluvchi quyidagi yosh 
buyicha segmentlarni ajratadilar. 
Bolalar. Bolalar tug‘ilishining ortishi turizm uchun uncha yaxshi emas. 
Sababi yosh bolalari va chaqaloqlari bor oilalar sayohatdan ko‘ra uyda 
o‘tirishni afzal ko‘radilar. Bundan tashkari bunday oilalarda sayohat uchun 
ishlatilishi mumkin bo‘lgan daromadning bir kismi yosh bolalar va 
chaqalokqlarga ishlatiladi. Ammo yosh bolalarning o‘sish tendensiyasi 
turizmning kelajakdagi rivojlanishi uchun yaxshi omil hisoblanadi. Sababi bu 

---

353
yosh bolalar turistik xizmatlarning salohiyatli iste’molchilari hisoblanadilar. 
O‘smirlar bozorning asosiy segmentini tashkil etadilar. Sababi ular 
o‘zlarining individual harid qobiliyatiga ega. Qayerda dam olish kerakligiga 
oila a’zolariga o‘zlarining ta’sirini o‘tkazadilar.Ular mustaqil turistlar hamdir. 
Sayohat qilishiga shaxsiy transport vositalarining borligi asosiy omil 
hisoblanadi. 
Axolining harid kobiliyatiga 35 yoshdan 44 yoshgacha bo‘lganlar 
asosiy ta’sir ko‘rsatadilar. Bu segmentning hayot tarzi butun mamlakat xayot 
tarzi bo‘la boshlaydi, bu hoh sayohat bo‘lsin, yoki dam olish maskanlari 
bo‘lsin. Aynan bu guruxdagi aholi samolyotlardagi sayohatlarga va 
kurortlarda dam olishga ishqiboz. Bu guruhdagi kishilarning ehtiyojlarini 
qondirish, turizm biznesining kelajakdagi rivojlanishiga ta’sir kiluvchi asosiy 
omildir. 
45 yoshdan 54yoshgacha bo‘lganlar. O‘zlarining yashash joylaridan 
o‘zokrokda, kurortlarda dam olishga, samolyotlarda sayohat qilishga
molikdir. Bu guruh asosini ijtimoiy faol kishilar tashkil kiladi. Bu 
yoshdagigilar barcha qo‘layliklar bo‘lishini va ekskursiya dasturlariga 
o‘zlarining kasbiga bog‘liq ob’ektlar bilan tanishishni kiritilishini hohlaydilar. 
Daromad
. Aholining harid kobiliyati turizm rivojlanishining asosiy 
omilidir. Daromadlarning o‘sishi bilan turizmga sarf-harajatlar ham oshadi.U 
yoki bu oilaning daromadi qanchalik yuqori bo‘lsa, shunchalik tursayohatga 
imkoniyat yuqori bo‘ladi. Mablag‘i yetarli odamlar daromadlarining bir 
qismini aynan shu turizmga sarflashni ma’qul ko‘radilar. Vaqt tejash vositasi 
sifatida ularni ko‘prok avia transportlar orqali o‘chishlar jalb qiladi.