Дўст-у иноқ дегани, Яқин ўртоқ
дегани; Олам тўлсин зиёга, Дўстлик керак дунёга; Кулгинг – зиё, Нурга дунё
тўлсин, ўртоқжон;
(Qambar Ota. “Атлас кийган капалак”, pp 4-, 14);
2. Using synonyms in pairs in a single verse:
Ҳар бир гап-у сўзимиз, Гўё
ойна-кўзгумиз; сўз – калом: Қандай яхши сўз – калом, Одоб боши
«
Ассалом
»
;
Севинчидан кўз ёшлар майса-ўт, Йиғлоқ чигирткалар овунар; Қувнар тўйиб,
симириб, гул-чечакнинг хуш атрин;
(Dilshod Rajab. “Яхши бола – бахши
бола”, pp 17, 24)
3. Using synonyms in a single line:
Наҳот завқинг тоширмас, шундай
гўзаллик, чирой?; Тайёрга айёр наҳанг, Текинхўр, такасалтанг.
(Dilshod
Rajab. “Яхши бола – бахши бола”, pp 39-, 125)
4. Using synonyms in different verses within a single poem:
чўлоқ – оқсоқ
:
Чўлоқ қуён, оқсоқ қуён, Худди қордек оппоқ қуён; кўк – осмон:
Момоқалдироқ гувлар, Осмон қора либосда. Кўк қаъридан челаклаб, Ерга
тўкилар биллур.
(Анвар Қурбон. “Қутлуғ қадам”, p 3)
Synonyms are divided into the following groups:
1. Ideographic (absolute) synonyms:
Кезиб дала-ўтлоқлар, Топай дўст-у
ўртоқлар; Қаранг тўққизта ўртоқ, Бормоқда аҳил – иноқ;
(Dilshod Rajab.
“Ўн ўртоқ. Санаб боқ”, pp 4-, 12);
2. Methodological (evaluative) synonyms. Synonyms belonging to a
particular style, which differ from each other by stylistic dye
31
. In some literatures,
they are also referred to as evaluative synonyms, stylistic synonyms
32
.
28
Бу ҳақда қаранг: Ҳожиев А. Ўзбек тили синонимларининг изоҳли луғати. – Тошкент: Ўқитувчи,
1974. – 308-б.; Шоабдураҳмонов Ш., Аскарова М., Ҳожиев А., Расулов И., Дониёров Х. Ҳозирги ўзбек
адабий тили. 1-қисм. – Тошкент: Ўқитувчи, 1980. 443 б.; Инагамова Ю. Стилистические синонимы
“интелектуальной ущербности”: Автореф. дисс. … канд. филол. наук. – М., 1986. – 24 с.; Пардаев З.
Сифатлар синонимияси: Филол. фан. номз. ... дисс. автореф. – Тошкент, 1991. – 48 б.; Сиддикова И.
Синонимия языка и её кодификационные основы: Автореф. дисc. ... д-ра. филол. наук. – Ташкент,
2012. – 58 с.
29
Sh.Rahmatullayev. Hozirgi adabiy o‘zbek tili. – Toshkent: Universitet, 2006. – Б. 78.
30
Сиддикова И. Синонимия языка и её кодификационные основы: Автореф. дисc. ... д-ра. филол. наук.
– Ташкент, 2012. – С. 32.
31
Ҳожиев А. Тилшунослик терминларининг изоҳли луғати. – Тошкент: ЎзМЭ, 2002 – Б.118; Турсунов У.,
Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. – Тошкент: Ўқитувчи, 1992. – Б.111.;
Sh.Rahmatullayev. Hozirgi adabiy o‘zbek tili. – Toshkent: Universitet, 2006. – Б. 75.
32
Турсунов У., Мухторов Ж., Раҳматуллаев Ш. Ҳозирги ўзбек адабий тили. – Тошкент: Ўқитувчи, 1992.
– Б. 112.; Sh.Rahmatullayev. Hozirgi adabiy o‘zbek tili. – Toshkent: Universitet, 2006. – Б. 74.
38
For example:
Анор дейсиз юзларин, Юлдуз дейсиз кўзларин; Бизга ҳам ёт
жанжаллар, Чеҳрамиз доим гулгун; Афтига ҳам боқмайман, Тузалмагунча
тишим.
(Аbdurahmon Akbar. “Dormouse’s dreams”, pp 7, 30).
3. Textual (contextual) synonyms are one of the most widely used synonyms
in children's poetry of the independence period
33
. They are synonyms that occur on
the basis of a spoken text. Textual synonyms are diverse, play an important role in
speech, and within the text, when taken separately, the semantic relationship
between them disappears
34
. For example:
Do'stlaringiz bilan baham: |