Ҳаракатланувчи таркиб паркининг самарадорлигини холисона ва тўлиқ
баҳолайдиган
универсал
коeффициент
тизимини
ишлаб
чиқишда
қуйидагиларга асосланиш керак:
- тизим автомобилларнинг техник эксплуатациясини ҳар томонлама баҳолай
олиши лозим [16];
- мезонлар мавжуд бўлиши, яъни уларнинг қийматлари тўғрисидаги
маълумотлар техник адабиётларда бўлиши ёки ишлаб чиқариш шароитида
осонгина олиниши мумкин;
- мезонлар универсал бўлиши, бу уларнинг сонини минимал даражага
туширишга имкон беради;
- автомобилларни техник эксплуатацияси самарадорлигини баҳолаш учун
мезонлар аҳамиятли бўлиши керак.
Ҳаракатланувчи таркиб юк автомобилларининг оқилона паркини танлаш
учун нисбий таққослаш коeффициентларининг универсал тизими 2.35 га
боғлиқлик асосида ишлаб чиқилган ва К
j
коeффициентларининг йиғиндисидир
(2.1-жадвалга қаранг).
2.1-жадвал. Ҳаракатланувчи таркиб юк автомобилларининг оқилона паркини
танлаш учун нисбий таққослаш коeффициентларининг универсал тизими
Nisbiy koeffitsiyentlar K
j
Aniқлаш учун параметрлар
1
2
3
Ёнилғи
нархи
бўйича
2
1
T
T
CT
C
C
K
C
Т1
, C
Т2
-мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделларини ёнилғи нархи
ЁнилғИ
сарфи
бўйича
2
1
S
S
Qs
Q
Q
K
Q
S1
, Q
S2
- мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделларини ёнилғи сарфи
Мойлаш
материаллари нархи
бўйича
2
1
CM
CM
CM
C
C
K
C
CМ1
,C
CМ2
- мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделларини
мойлаш материаллари
нархи
Мойлаш
материаллари сарфи
бўйича
2
1
CM
CM
CM
H
H
KH
H
CМ1
,H
CМ2
- мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделларини мойлаш материаллари
сарфи
Автомобил
шиналарини нархи
бўйича
2
1
Ш
Ш
Ш
С
С
KH
C
Ш1
,
CШ
2
- мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделлари шиналарини нархи
Шиналаини
ейилиш
(сарфи) бўйича
2
1
CM
CM
CM
H
H
KH
Н
Ш1
,
Н
Ш2
- мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделлари шиналарини сарфи
Автомобил
шиналарини
тиклашга
Ш
В
Ш
В
Ш
В
З
З
K
2
1
1
З
Ш1
, З
Ш2
- мос мос равишда таққосланаётган 1-ва 2-
автомобил моделлари шиналарини тиклашга сарф
харажатлар бўйича
Еҳтиът қисмлар ва
материаллар
харажатлар бўйича
2
1
ЗЧиМ
ЗЧиМ
ЗЧиМ
З
З
K
З
ЗЧиМ1
, З
ЗЧиМ2
- мос мос равишда таққосланаётган 1-ва
2-автомобил
моделлари эҳтиоут қисмлар ва
материаллар сарф
*
Ҳаракатланувчи таркиб автомобил паркини танлаб олишда 1- базавий ва 2-
янги вариант
Умумий кўринишда 2.35 қўйидагича ёзилади:
сўм
K
K
З
УУТЗ
Э
n
i
P
C
i
ВПС
,
)
1
(
1
1
1
2
(2.36)
бу эрда
3
i2
- 2-вариант бўйича и-ли намуна материалига харажатлар, сўм;
К
c
-
материалнинг
i
-чи намунаси қиймати бўйича вариантларни таққослашнинг
нисбий коeффициенти;
К
Пи
- материалнинг
и
-чи намунаси сарфи бўйича
вариантларини таққослашнинг нисбий коeффициенти.
Транспорт иши ҳажмини
реал
ВПС
Э
амалга ошириш учун кўрсатилганига
эришишга эксплуатация самарадорлигини аниқлаш учун
∆УУТЗ
қийматини
берилган ҳажм
реал
W
(
ткм
) қийматига кўпайтириш керак:
реал
реал
ВПС
W
УУЕЗ
Э
, сўм
Шунинг учун, автомобилларни эксплуатациясининг йиллик cамарасини
олиш учун солиштирма самара ∆УУТЗ нинг автомобилнинг йиллик транспорт
ишлари ҳажмига
W
г
кўпайтириш керак (автомобил паркига):
,
Г
Г
ВПС
W
УУЕЗ
Э
сўм.
Олинган ифодаларнинг (2.34-2.36) ўзига хос хусусияти шундан
иборатки, иқтисодий самарани ҳисоблаш учун модел ташиш таннархини
юкларни транспортировка қилишда шартли-техник
харажатлар моддаси
асосида
автомобилларни
эксплуатацион
самарадорлигини
хусуссий
кўрсаткичларини киритишдан иборат. Ушбу боғлиқликлар тижорат
транспорти паркини янгилашда кам харажатлар билан автомобиллар паркини
оқилона танлашнинг амалий муаммоларини ҳал қилишга имкон беради, чунки
улар:
1)
Автомобилларни
эксплуатациясида
самарадорликнинг
хусусий
кўрсаткичлари асосида самарадорликни пул эквивалентида баҳолашга.
2) Автобилларнинг турли хил маркалари ва моделларининг самарадорлигини
пул эквивалентида таққослашга.
3) Муайян эксплуатация шароитлари учун транспорт воситаларининг турли
хил маркалари ва моделларининг самарадорлигини баҳолашга.
Бундан ташқари, (2.36) ифодада келтирилган харажатлар миқдори
3i
юкларни ташиш таннархидаги моддаларнинг каnта улушлиги коeффициенти
кўринишида пайдо бўлиши мумкин, бу эса ёнилғи,
шиналар нархини
пасайтириш, техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш тизимини қайта ташкил
этиш, ИЧТБ ни модернизация қилиш ходимларни малакасини оширишга
ташкилий-техник тадбирларни модернизация қилиш ва
малакасини ошириш
бўйича ташкилий-техник тадбирларнинг самарадорлигини баҳолашга имкон
беради. fdnjvj,bkларнинг ишлашида энг катта иқтисодий самарага эришиш
учун ходимлар МТT тизимини модернизация қилиш. Шундай қилиб, маълум
бир харажат моддаси учун Кт нинг нисбий коeффициенти 3
i
операцион
самараси қанчага ўзгаришини баҳолаш мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: