Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

(PSAT-R),
I" 
Yatfrö'-v 
(PSAI-R),
y x i o o ^
yOOOOCXf
i
mRNK
9.1-rasm.
Gorm onol signalni yanushinaza fermenti yordam ida
o ‘tkazilishi
Buning natijasida retseptor-JAK kompleksining sitozoldagi bosh- 
qa m olekulalar — signal o‘tkazuvchilar va transkripsiya aktivatorlari 
(PSAT) (STAT — signal transducers and activators of transcription —
angl.)
bilan bog‘ lanish xususiyati oshadi. JAK PSATni fosforillaydi, 
natijada PSAT dimerlanadi, dimer yadro membranasidan o‘ta oladi, 
yadroda dimer ba’zi bir genlam ing enxanserlari bilan bog‘ lanib, bu 
genlarning transkripsiyasini stim ullaydi.
258

---

Agar retseptor shaxsiy tirozinkinaza aktivligiga ega bo‘ lsa 
(masalan, insulin retseptori) signal yadroga JAK ishtirokisiz 
o‘tkazilishi mumkin.
Gormonlaming biologik fiinksiyasiga ko‘ra g ‘ruhlanishi alohida 
qiziqish u yg‘otadi. Har bir gormon metabolizmni o‘ziga xos 
yo ‘nalishda o‘zgartiradi va hamma a ’zolarga ham birdek ta’sir 
qilaverm aydi. Gormonlaming a ’zolarga tanlab ta’sir etishi bu 
a ’zo hujayralarida retseptorlaming bo‘lish yo bo'lm asligi bilan 
bog‘ liq. Shuningdek, har xil a ’zolaming bitta gormon ta’siriga 
javobi hujayralaming spetsifik funksiyasidan kelib chiqib har xil 
bo‘ lishi mumkin. M asalan, adrenalin ta’sirida jigard a glikogen 
mobilizatsiyasi kuchaysa, yo g ‘ to‘qimasida y o g ia r mobilizatsiyasi 
kuchayadi.
Biologik funksiyalariga 
qarab gormonlar 5 g ‘ruhga b o iin ad i:
1. 
Uglevod, yo g‘, aminokislotalar almashinuvini idora etuvchi 
gormonlar (insulin, glyukagon, adrenalin, glyukokortikosteroidlar - 
kortizol).
2. 
Suv-tuz almashinuvini idora etuvchi gormonlar (mineralokor- 
tikosteroidlar - aldosteron, antidiuretik gormon - vazopressin).
3. 
K alsiy va fosfatlar almashinuvini idora etuvchi gormonlar 
(paratgormon, kalsitonin, kalsitriol - D3 vitamini hosilasi).
4. 
Reproduktiv funksiyaga aloqador moddalar almashinuvini 
idora etuvchi gormonlar — jin siy gormonlar (estradiol, progesteron 
va testosteron).
5. 
Endokrin bezlar funksiyasini idora etuvchi gormonlar - trop 
gormonlar (kortikotropin, tireotropin, gonadotropin va b.).