16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

Analitik bayon – 
o‘rganiladigan.hodisalarning.asosiy.elementlarini.ularning.muhim.belgilarini.
ajratib. ko‘rsatgan. holda. bayon. qilishdir..Analitik. bayon. o‘tmishdagi. ijtimoiy. hayotning. yaxlit.
manzaralarini.yaratmaydi.va.shu.jihati.bilan.tasviriy.bayondan.farq.qiladi..Analitik.bayon.VI.–.VII.
sinflardagi.tarix.darslarida.biror.mamlakatning.geografik.muhiti,.ijtimoiy.munosabatlari,.davlat.
tuzilishi. ta’riflab. berilayotganda,. turli. davrlar. va. xalqlarning. moddiy. madaniyat. yodgorliklari.
o‘rganilayotgandaqo‘llaniladi.
O‘quvchilarning. ishini. faollashtirish. uchun. analitik. bayondan. oldino‘quvchilarga. mamlakat.
siyosiy. tuzumining. sxemasini. yoki. urushning. borishisxemasini. chizish,. o‘rganiladigan.
hodisaning.asosiy.belgilarini.ko‘rsatish.va.shuhodisaga.baho.berish.to‘g‘risida.vazifa.topshirish.
ma’quldir.Tarixiy. voqea. yoki. hodisaga. ta’rif. berganda. shu. voqea. va. hodisaning. engmuhim.
xususiyatlari. ochib. beriladi.. Bu. ta’rif,. ko‘pincha. mavzuning. bir. yoki. birnecha. darsda. o‘tilgan.
qismiyuzasidanchiqarilgan. asosiy. xulosalardan. iboratbo‘ladi.. Bunday. ta’rif. analitik. bayonga.

---

67
3
Июнь
17
o‘xshasa. ham. lekin. hodisaning. asosiybelgilarini. ancha. aniq. ko‘rsatib. berishi. va. ko‘proq.
darajada. umumlashtirishibilan. undan. farq. qiladi.. O‘qituvchi. uzoq. vaqt. mobaynida. davom.
etadiganjarayonlarni,. masalan,. hunarmandchilikning. qishloq. xo‘jaligidan. ajralib. chiqishiva.
shaharlarning.paydo.bo‘lishi.jarayonini,.feodalizmning.tushkunlikka.tushishiva.yemirila.borishi.
jarayonini,.odatda.butun.mavzuga.doir.kirish.darslari.vayakunlovchi.darslarda.umumlashtirgan.
holda,.qisqacha.ta’riflab.o‘tadi.
Tarixiy. arboblarga. ta’rif. berish. –. shu. arboblar. faoliyatining. sinfiy. xarakterini. hamda.
ularning. shaxsiy. xususiyatlarini. ochib. berishdaqo‘llaniladigan. o‘qituvchi. og‘zaki. bayonining.
alohida. bir. turidir.. Tarixiyarboblarga. beriladigan. ta’rif. qanday. asosiy. talablarga. javob. berishi.
kerakliginiA.I.Strajev.quyidagicha.ifodalagan:tarixiy.arbob.o‘zi.yashagan.davr.muhitida,.shu.shaxs.
o‘z.faoliyati.va.maslak-qarashlari.bilan.o‘zini.namoyon.qilgan.tarixiy.sharoit.bilanchambarchas.
bog‘langan.holda.ko‘rsatilishi.kerak;.tarixiy.arbob.qaysi.sinf.yoki.sinfiy.guruhning.manfaatlarini.
ifodalasa,o‘sha. sinf. yoki. sinfiy. guruh. bilan. yaqindan. bog‘langan. holda. ko‘rsatilishi. kerak,. bu.
ishni. tarixiy. shaxsning. o‘z. faoliyati,. fikr-mulohazalari. bilan. bog‘lashlozim;. tarixiy. arbob. jonli.
shaxs.qilib.ko‘rsatilishi,.uning.individualxususiyatlari,.o‘ziga.xos.ma’naviy.va.jismoniy.qiyofasi.
ta’riflab.berilishikerak.
Qisqacha bayon
.–.bir.qancha.dalillarni.batafsil.tahlil.qilmay.tushuntirishdan.iborat.bo‘lib,.u.
o‘quvchilarga.tarix.kursidagi.asosiy.dalillarning.o‘zaro.bog‘langanligini.anglatish,.ularda.tarixiy.
jarayonning.borishi.haqida.yaxlit,.bir.butun.tasavvur.hosil.qilish.uchun.zarurdir..O‘qituvchining.
materialni. qisqacha. bayon. qilishi. o‘quvchilarni,. ayniqsa. VI. –. VII. sinf. o‘quvchilarini. odatda.
uncha. qiziqtirmaydi,. bunda. ular. materialni. bo‘sh. o‘zlashtiradilar.. Binobarin,. o‘quvchilarning.
bilish. faoliaytini. faollashtirishning. maxsus. usullarini. qo‘llash,. ya’ni. ularga. xronoligik. jadval.
tuzishni,.o‘qituvchi.hikoya.qilib.bergan.narsaning.rejasini.tuzishni.vazifa.qilib.topshirish.lozim.
bo‘ladi.
Foydalanilgan.adabiyotlar
1.. A.Sa’diyev.O‘zbekiston.xalqlari.tarixini.o‘qitish.
2.. Sayidahmedov.N..Yangi.pedagogik.texnologiyalar.
3.. Umumta’lim.maktablari.tarix.fani.darsliklari

---

68