3
Июнь
17
ЗАРАФШОН ДАРЁСИ ИХТИОФАуНАСИ ҲАҚИДА МАЪЛуМОТЛАР
Беков Шерзод Дониёрович
Бухоро давлат университети 4 босқич талабаси
Сайфиев Тохиржон Фахриддин ўғли,.
Рахматов Сохибжон Рустам ўғли.,
Чориқулов Рахимжон Рашиджон ўғли
Бухоро давлат университети 2 босқич талабалари
Аннотация.
Мақолада.зарафшон.дарёсининг.балиқ.турлари.ҳақида.маълумотлар.келти
-
рилган.бўлиб,.унда.маҳаллий.ва.иқлимлаштирилган.турлар.ҳамда.тасодифий.келиб.қолган.
балиқ.турларининг.тур.таркиби.ўрганилган..Шу.билан.бир.қаторда.ноёб.ва.сон.жиҳатдан.
камайиб.бораётган.турларнинг.учраши.ҳақида.ҳам.маълумотлар.бор.
Таянч сўзлар:
Орол. денгизи,. сунъий. ҳовузлар,. Амударё,. Аму-бухоро,. Аму-Қоракўл,.
зарафшон. дарёси,. ихтиофаунаси,. абориген. турлар,. ариалларини,. антропоген,. Ихтиотро
-
фология,.Денгизкўл,.Тузкон,.Қорақир,.Шўркўл,.балиқ.чавоклари.
Ҳозирги.кунда.Ўзбекистон.аҳолисини.балиқ.ва.балиқ.махсулотлари.билан.таъминлаш.
аосий. вазифалардан. бири. бўлиб. келмоқда.. бунинг. учун. республикамиздаги. сув. омбор
-
лар,. кўллар,. дарёлар. ва. ҳовузлар. асосий. рол. ўйнайди.. Шу. вақтлар. мобайнида. қилинган.
ва.қилинаётган.ишлар.илмий.изланишлар.талабига.мувофиқ,.сув.ҳавзаларининг.мухити,.
балиқларнинг. яшаш. шароити,. сони. ва. кўпайишини. ўрганиш,. сув. ҳавзаларидан. оқилона.
фойдаланиш. ҳисобига. балиқ. маҳсулотларини. ишлаб. чиқариш,. овланадиган. қимматбаҳо.
балиқ.турларини.кўпайтириш.ва.бошқа.кўпгина.ишлар.амалга.оширилиб.келмоқда.
Ўзбекистонда.1961-йилгача.балиқ.овлаш.ишлари.асосан.Орол.денгизида.олиб.борилган..
бироқ. кейинчалик. денгиз. экотизимидаги. мувозанатнинг. бузилиши. натижасида. 1980. йил
-
ларга. келиб,. денгиз. балиқчилик. тармоғидаги. ўрнини. бутунлай. йўқотди.. Натижада. мамла
-
катда.балиқ.етказиб.берадиган.янги.манбаларни.топиш.ва.такомиллаштириш.эҳтиёжи.пайдо.
бўлди..Аҳолини.арзон.ва.сифатли.балиқ.маҳсулотларига.бўлган.талабини.қондириш.хусусий.
мулкчиликка.асосланган.балиқчилик.хўжаликлари,.кичик.бизнес.ва.хусусий.тадбиркорликни.
ривожланишига.бевосита.боғлиқ..бу.ўз.навбатида.сунъий.ҳовузлар.самарадорлигини.оши
-
риш,. табиий. сув. ҳавзаларида. балиқ. заҳираларини. кўпайтириш,. мустаҳкам. озуқа. базасини.
яратиш,. уларга. хизмат. кўрсатишни. сифат. жиҳатдан. яхшилаш. маҳсулотни. қайта. ишлашни.
ташкил.этиш.ҳисобига.маҳсулот.олиш.ва.даромад.миқдорини.оширишни.тақозо.қилади..
Ўрта. Осиё. ҳудудида. ўтқазилган. йирик. иқлимлаштириш. тадбирлари. зарафшон. дарёси.
ҳавзасидаги.ихтиофаунасини.ўзгаришига.олиб.келди..Мослашиб.кетган.келгинди.балиқлар.
табиийлашиш.натижасида.тез.кўпайиб,.абориген.ихтиофаунани.сиқиб.чиқара.бошлади.ва.
ўзи.учун.янги.экологик.маконни.юзага.келтирдилар..ушбу.жараён.сув.ҳавзаларида.тари
-
хий.юзага.келган.балиқлар.таркибини.бузиб,.абориген.турларнинг.яшаш.ариалларини.ва.
тарқалиш.доирасини.ўзгариб.кетишига.йўл.очиб.берди.(салихов,.камилов,.1994).
Ҳудудимизнинг.экологик.ҳолатининг.ўзгариши,.сув.ҳавзаларига.бўлаётган.антропоген.
таъсиротлар. натижасида. сувнинг. ҳажми,. таркиби. ва. биологик. хусусиятлари. ўзгариши,.
кўпчилик.балиқларнинг.яшаш.шароитларини.кескин.ўзгаришига.олиб.келди..бундай.му
-
аммоларни.бартараф.этиш.учун,.ҳудуддаги.барча.сув.хавзаларининг.экологик.шароитини,.
балиқчиликка. катта. зарар. етказадиган. турли. омилларни. хар. тамонлама. ўрганиш,. балиқ.
захираларини.кўпайтириш.каби.илмий.амалий.тадқиқотлар.олиб.бориш.зарурдир.
зарафшон.дарёси.Туркистон.тизма.тоғлари.билан.Ҳисор.тизма.тоғлари.қўшилган.жойда.
денгиз.сатҳидан.2750.метр.баландликда.зарафшон.музлигидан.бошланади..Дарё.шарқдан.
ғарбга.қараб.оқади.ва.узунлиги.750.км.ни.ташкил.этади..
зарафшон.дарёсининг.музликдан.Магиён.дарёсигача.бўлган.юқори.оқими.300.км.яқин.
бўлиб,.тизма.тоғлар.орасидан.оқади..Фандарё,.Қўштутдарё.ва.Магиён.дарёлари.зарафшон.
дарёсининг.ушбу.қисмидаги.энг.катта.ирмоқлари.ҳисобланади.
198
Do'stlaringiz bilan baham: |