16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
AMIR TEMUR DAVRIDA MADANIY HAYOT
Andijon viloyati Asaka tumani 10-umumta’lim 
maktabi tarix fani o‘qituvchisi 
Turgunov Asadillo Absamotovich
Аndijon viloyati Asaka tumani 10-umumta’lim 
maktabi tarix fani o‘qituvchisi 
Тurg‘unova Sohibaxon Usaraliyevna
Annotatsiya:
. Sohibqiron.Amir. Temur. hazratlari. –. millatmizning. suyangan. tog‘laridan. biri.
bo‘lganligi,. xalqimizning. abadiy. faxri. va. g‘ururi. ekanligi. asrlar. davomida. barchamizga. singib.
ketgan. iftixordir.. Markaziy. Osiyo. xalqlari. sivilizatsiyasi. va. madaniyati. ravnaqining. yuqori.
cho‘qqisi. hisoblangan. Temuriylar. davri. nafaqat. shu. mintaqa. doirasida,. balki. umumjahon.
miqyosida.ham.o‘ziga.xos.yuksak.bosqich.bo‘ldi..Uning.qudratli.aks-sadosi.asrlar.osha.avlodlar.
qalbi.va.tafakkurini.hamon.nurlantirib.kelmoqda.
Kalit so‘zlar: 
madaniyat,.ilm-fan,.san’at,.hunarmandchilik,.xattotlik,.boshqaruv.
Amir.Temur.yuksak.ma’rifatparvar.hukmdor.sifatida.xalq.ichidan.chiqqan.qanchadan-qancha.
noyob. iste’dodlar,. ilmu. urfon. va. din. ahllari,. me’moru. hunarmandlarni. parvarishlab. o‘stirish.
barobarida.mamlakat.obodonligi,.ravnaqi.uchun.ham.doimiy.harakatda,.izlanishda.bo‘lgan..Un
-
ing. davrida. mamlakatda. qad. rostlagan. serhasham. saroylar,. bog‘-rog‘lar,. masjid-u. madrasalar,..
karvonsaroylar,.ko‘priklar,.suv.havzalari.va.boshqa.inshootlar.Sohibqiron.salohiyati.va.faoliyat
-
ining.nechog‘lik.ko‘p.qirraliligiga.asos.bo‘lib.hisoblanadi.
Temuriylar.davrida.bir.qancha.sohalar.rivojlangan..Xususan,.ilm-fan,.xattotlik,.tasviriy.san’at.
va. musiqa. madaniyati. bunig. yaqqol. ifodasidir.. Bundan. tashqari. Amir. Temur. markazlashgan.
davlat.tuzish.jarayonida.ishlab.chiqarishga,.xususan.qishloq.xo‘jaligiga.alohida.e’tibor.bergan..
O‘rta.Osiyoda.qishloq.xo‘jaligi.sun’iy.sug‘orishga.bog‘liqligini.yaxshi.tushungan.Temur.Angor.
kanalini.qazdirib,.Murg‘ob.vodiysida.sug‘orish.ishlarini.yo‘lga.qo‘ygan..Samarqand.va.Shahrisabz.
shaharlarini.oqar.suv.bilan.ta’minlovchi.lalmikor.yerlarda.ariqlar.qazilgan..Dehqonchilikda.donli.
ekinlar,. paxta,. zig‘ir. ekilgan.. Bo‘yoq. uchun. ro‘yan. o‘simligi,. shuningdek. pillachilikda. tutlar.
ko‘p.ekilgan.
Amir.Temur.boshqaruvi.vaqtida.madaniyatning.yuksalishi.badiiy.hunarmandchilikning.turli.
shakllarida.namoyon.bo‘ldi..Badiiy.hunarmandchilik.asosan.me’morchilik.bilan.bog‘liq.bo‘lmay,.
koshinkorlik.kulolchiligi,.yog‘och.va.tosh.o‘ymakorligi.bilan.ham.bog‘liq.edi..Qabr.toshlariga.
qisman.o‘simliksimon,.asosan.geometrik.nazmlarda.xattotlik.namunalari.bilan.so‘zlar.bitilgan..
Qabrtoshlar.sag‘ana.yoki.suna.shaklida.bo‘lib,.bo‘z.rangli.marmardan,.ayrim.hollarda.o‘ta.noyob.
toshlardan.tantanali.idishlar.ishlangan..Yog‘och.o‘ymakarligida.Go‘ri.Amirda,.Shohi.Zinda,.Yas
-
saviy. maqbaralari. eshiklari,. shuningdek,. XV. asrga. oid. uy. ustunlari. naqshlar. bilan. ishlangan..
Temur.va.Ulug‘bek.davrlarida.metall.o‘ymakorligi.taraqqiy.etadi..Buyum.va.idishlar.oltinsimon.
bronza,.latun,.qizil.misdan.ishlangan..Naqshlar.o‘yib,.bo‘rtma.usulda,.qimmatbaho.toshlar.qa
-
dalib.tayyorlangan.
Amaliy. san’atning. kulolchilik. turi. uchun. yashil,. zangori. tusdagi. yorqin. sir. ustiga. sodda.
o‘simliknoma.naqshlarni.qora.bo‘yoqlar.bilan.tushurishga.yoki.uyurma.gullar.ishlanishi.yangilik.
edi..Sopol.buyumlardagi.naqshlar.mo‘yqalamda.chizilgan..Oldingi.asrlarda.sopol.buyumlariga.
chiziq.naqshlar.chizishgan,.temuriylar.davriga.mansub.sopol.buyumlarda.kulol-rassom.turli.uslubda.
och.havorangdan.to.lojuvardga.qadar.ranglarni.qo‘llagan..Temur.va.temuriylar.davrining.amaliy.
san’at.turlaridan.to‘qimachilik,.gilamdo‘zlik,.kashtachilik.yuksak.san’at.darajasiga.ko‘tarilgan.
Temur. va.Temuriylar. davridagi. madaniy. yuksalishning. asosiy. sababi. ularning. o‘zaro. uzviy.
bog‘langan.va.yaxlit.bir.butun.holda.ish.yuritib,.qisqa.vaqt.ichidagi.madaniy-ma’naviy.yuksalishga.
erisha.olgan.
Bulardan. birinchi. navbatda,. siyosiy-ijtimoiy. omilni. ko‘rsatish. mumkin.. Movarounnahr. va.
Xurosonda.tarqoq,.o‘zaro.nizo.va.urushlar.natijasida.turli.viloyat,.amirliklarga.bo‘linib.ketgan.
va.kelgindi.hukmronlar.-.mo‘g‘ullar.tomonidan.ayovsiz.ezilgan.xalqning.mustamlakachilikdan.

---

195