Бағдарламасы негізінде оқытуды көздейді. Оқулықтың жазылуында

2.Бақылау методы 
Бақылау методы — әдеттегі жағдайда бақылау нәтижелерін қажетті 
түрде енгізумен педагогикалық процесті мақсатқа бағыттаудан тұрады. 
Бақылау методынан оқу-тәрбие жұмысының ол немесе бұл саладағы 
жұмысының қай түрде болып жатқанын үйрену үшін пайдаланылады. Бұл 
метод оқытушы мен оқушылардың қызметі туралы мәжбүри болмаған табиғи 
жағдайда нақты материал топтау мүмкіндігін береді.
Бақылау кезінде зерттеуші оқу процесінің әдеттегі баруына араласпайды. 
Бақылау анық мақсатты көзделген жоспар негізнде ұзақ немесе қысқа 
уақыттың аралығында жалғасады. Бақылау барысы, факттер, болып жатқан 
оқиғалар, жиhазадар бақылау күнделігін жазып барылады.
Бақылау тұтас немесе таңдамалы болуы мүмкін. Тұтас бақылауда 
кеңінен алынған оқиға (мысалы, математиканы оқытуда кіші жастағы 
оқушылардың білу қызметі), таңдамалы бақылауда кіші көлемдегі оқиғалар 
(мысалы, математика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстары) 
бақыланады. Қаулы жазу немесе күнделік жүргізу бақылауды енгізудің ең 
қарапайым методы болып саналады. Бірақ бақылауларды енгізудің ең 
сенімді методы техникалық құрылғылар, видео және телеэкранда пайдалану 
болып табылады.
Пайдаланылған бақылау методтарының бірі үздік педагогикалық 
тәжірибені үйрену және жалпыландырудан тұрады. Бұл методты табысты 
пайдаланудың мәжбүри негізгі шарты оқытушылар тәжірибесінің 
мінездемесі қойылған зерттеу міндетіне жауап беретін болуы қажет. 
3.Тәжірибе 
Тәжірибе — бұл да бақылау болып, арнайы ұйымдастырылған, 
зерттеуші жағынан бақыланатын және жүйелі түрде өзгертіріліп тұратын 
жағдайда өткізіледі. Педагогикалық тәжірибе оқытудың және тәрбиелеудің 
ол немесе бұл тәсілдің, қолданбалардың тимділігін зерттеуде қолданылады. 
Тәжірибе өткізуден бұрын зерттеуші зерттелуі қажет болған мәселелерді 
нақты өрнектеп алуы, мұндай мәселелердің шешілуі мектеп практикасында 
және педагогика пәні үшін практикаға ие болуы тиіс. Тәжірибе өткізуден 
бұрын зерттеуші үйрену предметі болған мәселенің теориясы және 
тарихымен, сондай-ақ, сол сала бойынша практикалық жұмыс тәжірибесімен 
танысып шығады. Зерттеуде ғылыми фразаның орны үлкен маңызға ие. Бүкіл 
тәжірибені ұйымдастыру ғылыми фразаны тексеруге бағытталады. Ол 
материал топтау мүмкіндігін береді және зерттеушінің анық материалда 
шатасып кетуіне жол бермейді. 
Тәжрибе нәтижелерін талқылау, салыстыру методымен өткізіледі. Бұл 
үшін екі немесе бірнеше топ құралады. Топтарға кірген оқушылар құрамы 
бойынша дайындық нәтижелері және басқа да көрсеткіштер бойынша да 
мүмкіндіктері бір түрлі болуы керек. Бір түрлі сыныптарда зерттеуші 
жағынан арнаулы шығарылған тәжірибе материалы бойынша жұмыс 
орындалады. Салыстыру үшін бақылау сыныптары таңдалады, бұл сыныптар 
оқушылардың құрамы, олардың білімдік деңгейлері бойынша шамамен 
тәжірибе сыныптарға тең күшті болуы қажет, бұл сыныптарда математика 

---

27 
тәжірибе сыныптарда қолданылатын методтар, құрылғылар және басқалар 
қолданылмайды. 
Тәжірибе нәтижелері туралы обектив мәліметтер азайтудың басқа 
тәсілдерінен де пайдаланылады: 
1. Сынақ-тәжірибе өткізілетін сыныптарда бастауыш шарттар бақылау 
сыныбына қарағанда жеңілдеу болады; егер тәжірибе сыныптарында мұндай 
жағдайда жақсы нәтиже алынса, мәселені тәжірибе шешуі өзін ақтаған 
саналады; 
2.Оқушылардың құрамы шамамен бір түрлі болған екі сынып алынады; 
зерттеліп жатқан мәселенің жаңа шешімі осы сыныптың біреуіне 
қолданылады, сосын басқа тақырып материалдарында екінші бір сыныпта 
қолданылады; егер мұндай қолданудағы жаңа метод, тәсілі жақсы нәтиже 
берсе, бұл тәсіл метод өзін ақтаған болады. 
Тәжірибені бастаудан бұрын, оның аралық басқыштарында және 
соңында барлық сынып оқушыларының білімдері тексеріледі. Алынған 
мәліметтерді талқылау негізінде реттеліп жатқан методтың, тәсілдің, т.б. 
тиімділігі туралы қорытынды жасалады. Сынақ-тәжірибе өткізілген 
сыныптардан алынған сапа мен мөлшерлік нәтижелерді талқылау негізінде 
қорытынды жасалады. Мөлшерлік үлкендікті анықтаудың алуан тәсілдері 
(игерілуі бойынша тура және натуры жауаптарды салыстыру, т.б.) бар. 
Кейінгі кезде осы мақсатта вариацион статистикалық методтарының әртүрлі 
есептеу техникасы мен кибернетикалық құрылғылардан пайдаланылуда. 
Кейбір маңызды қағидаларды тәжрибелік тұрғыдан тексеру тәжірибе 
жолымен жүзеге асырылады.