G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

Poyada barglarning joylashishi.
Novdalarning asosiy о‘q qismida 
– poyasida barglarning joylashish tartibiga fillotaksis (yunon. fillon - 
barg, taksis – joylashish) deyiladi. Barglarning poyada joylashishi 
qonuniyati novda apeksining faoliyatiga bog‘liqdir. 
Barglarning poya bо‘g‘imlarida joylashishi bir necha xil bо‘ladi. 
Barglarning spiralsimon (navbat bilan) joylashishi
– bu holda har 
bir bо‘g‘imda bittadan barg joylashgan bо‘lib, novdaning asosidan 
uchki qismiga qarab barglar birikkan bо‘g‘imlarni taxminan 
spiralsimon chiziqlar bilan tutashtirish mumkin. Barglarning 
novdalarda joylashishi nasldan naslga о‘tuvchi irsiy belgi bо‘lib, 
spiral chiziqlarni genetik spirallar deyiladi (tok, olma, g‘о‘za va 
boshqalar). 
Barglarning ikki qator joylashishi
– bu holda har bir 
bо‘g‘imda bittadan barg joylashgan bо‘lib о‘zining kengaygan asosi 
bilan poyani tо‘lig‘icha о‘rab turadi. Barcha barglarning о‘rta 
(meridian) chizig‘i bitta vertikal tekislikda yotadi (gasteriya, 
boshoqdoshlar) (58-rasm).
125

---

А 
B 
1 
BP 
2 
Prk 
Prk 
TО‘B 
GG‘ 
GG‘ 
57- rasm. Novda apekslari: A– vegetativ apeks: BP – barg primordiyasi,
Prk – prokambiy. B – generativ apeks: GG‘ – gul g‘uddasi,
TО‘B – tо‘pgulning о‘rama barglari. 
126

---

Barglarning xalqasimon joylashishi
– bu holda poyaning har bir 
bо‘g‘imida bir necha barg paydo bо‘lib, poyada halqa hosil qilib 
joylashadi. Adabiyot ma’lumotlariga qaraganda, har bir barg о‘zining 
bо‘g‘imiga ega, lekin ular juda yaqin bо‘lganligidan yaxshi 
bilinmasdan xalqa shaklini beradi (sambitgul, qirqbо‘g‘um, qumriо‘t 
v.b.) (58-rasm).