[58]
художественных фильмах и по результатам анализа попытаемся решить проблемы,
возникающие при переводе.
Bugungi kunga kelib, ingliz tilidagi badiiy filmlar jahon kinoprokatining asosiy
ulushini o'z ichiga oladi va ularning keng auditoriyasi uchun qoidaga ko’ra ular ma’lum
tilga subtitrlar yoki dublyaj yordamida tarjima qilinadi. Film tarjimasining o'ta
murakkabligi haqida ularning tomoshabinlari hamda dublyaj tarjimonlarining o'zlari ham
aytadilar,
shuningdek, tarjimaning asosiy qiyinligi filmlar tomoshabinda reaksiya
uyg’otish uchun yaratilganligiga, bundan tashqari, “bosqich” effektiga erishishi lozimligi
va film qaysi tilga tarjima qilingan bo’lsa o’sha tilning ikkilamchi ijtimoiy - ma’daniy
konteksi filmda aks etishini ta’minlash lozimligi bilan bog’liqdir. Shunday ekan, tarjimon
til orqali qiyin vazifa bo’lgan – filmning istalgan badiiy maqsadini qayta tiklash (ya’ni, asl
kommukativ sozlama) ni bo’yniga oladi. Bu vazifa audiovizual matnning ko’p kanalli va
polisemiotik xususiyatlarini ko’rib chiqish zarurati bilan yanada murakkablashadi.
Tarjimada funksional ekvivalentlikni sozlash badiiy filmlar diskursiga qiziqish
ortishiga olib keladi. Bugun tarjimada adabiyotda bir xil "bosqichni" ta'minlash va badiiy
filmlaarni tarjima qilishda effekt –
asliyat sifatida uzatilish, kino dialoglarida diskursiv
pragmatik komponentlarni o’z ichiga olishi borasida bir qancha olimlar izlanishlar olib
bormoqdalar. (F.
Chaume
5
, M.-J. Cuenca
6
; E. Franco
7
; P.B. Furko
8
; B. Hatim
9
, Men
Meyson; J. Mattsson
10
).
Matnni informativ sifatida semiotik tushunishga asoslansak, muallifning niyati har
qanday belgilarning birlashtirilgan izchil va ketma-ketligini ta’minlash bo’lishini
payqaymiz (V.E. Chernyavskaya). Biz matnlarni og'zaki va og'zaki bo'lmagan
shaklda
bo'lishi mumkinligini ta'kidladik (xususan, musiqiy asarlar, raqs va tasviriy san'at)va
5
Chaume, F: “Translating non-verbal communication in dubbing,” in Poyatos, F. (ed.): Nonverbal Communication and
Translation, Amsterdam, John Benjamins,1997. - 315-326 p.
6
Cuenca, M.-J. Pragmatic Markers in Contrast: The Case of well // Journal of Pragmatics. – 2008. – Vol. 8 (40). – P. 1373–
1391.
7
Franco, E.: “Inevitable Exoticism: The Translation of Culture-Specific Items in Documentaries,” in Agost, R. and F.
Chaume (eds.), 2001. - 177-181 p.
8
Furko, P. B. Perspectives on the Translation of Discourse Markers // Acta Universitatis Sapientiae, Philologica. – 2014. –
Vol. 6 (2). – P. 181–196.
9
Hatim, B. and I. Mason: Discourse and the translator, London, Longman. 1990.
10
Mattsson, J. The Subtitling of Discourse Particles: A Corpus-based Study of well, you know, I mean, and like, and their
Swedish Translations in ten American films: PhD [Электронный ресурс]. – University of Gothenburg, 2009. – 293 p. –
Режим доступа: https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/21007/1/gupea_2077_21007_1.pdf.
[59]
alohida holat ko’rinishida og'zaki matnlar noverbal komponentlar bilan birlashgan holda
ifodalanganligini ham payqaymiz. Ular: badiiy,
animatsiya va hujjatli filmlar, seriallar,
televizion yangiliklar relizlari, reklama, kompyuter o'yinlari va Internet materiallari (E.V.
Bogdanov).
G.Gotlib so'zlariga asoslanib,
biz shunday xulosaga keldikki, bunday matnlar, bir
tomondan, "polisemiotiklik" tushunchasi bilan tavsiflanadi, chunki ular og'zaki va og'zaki
bo'lmagan kod tizimlarining belgilarini o'z ichiga oladi, ikkinchi tomondan - "ko'p kanalli",
chunki ulardagi ma'lumotlar akustik
va vizual kanallar orqali, ya'ni eshitish va vizual tarzda
uzatiladi. G. Gottlib, J. Diaz Sintas va G. Andermandan so'ng, P. Orero va K. Xeyes bunday
matnlarni audiovizual deb belgilab, ularni og'zaki va og'zaki bo'lmagan belgilardan iborat
bo'lgan va texnik muhit (ya'ni, texnik qurilma) yordamida uzatiladigan matnlar deb
ta'riflagan. akustik va vizual kanallar.
Do'stlaringiz bilan baham: