Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

С
H
H
С
H
3
C
C
H
3
С
H
С
H
3
H
I
II
Z
va 
E
tuzilishlarning bir-biriga o’tishi uglerod - uglerod qo’shbog’ atrofida aylanishini 
talab etadi; izomerlarni bir-biriga o’tishi bog’ atrofida burilish uchun ma`lum miqdor energiya 
talab etadi, 

-
bog’ning 
p-
orbitallarning qoplanishi natijasida hosil bo’lishi va 

-
orbitallarning 
ostidan va ustidan joy egallaganini e`tiborga olsak, sis-buten-2 ni trans-buten-2ga o’tishi uchun 
p-
orbitallarning qoplanishi buzilishi yoki boshqacha aytganda 

-
bog’ uzilishi kerak. 

-
Bog’ning 
uzulishi 60 kkal (251,21

10
3
Dj) energiya talab etadi: xona haroratida juda kam sonli to’qnashuv 
yetarli miqdorda energiyaga ega bo’ladi va buten-2 larni o’zaro bir-biriga o’tish extimoli juda 
ham kam. Ayni shu to’siq 60 kkal energiya mavjudligi tufayli uglerod - uglerod qo’shbog’ 
atrofida burilish qiyinchiligi vujudga keladi. Burilish qiyinchiligi tufayli buten-2 izomerlarini 
bir-biridan ajratish imkoniyati paydo bo’ladi. 
Diastereomeriya: geometrikizomeriya. 
Buten-2 izomerlari bir-biridan faqatgina 
atomlarning fazodagi joylashuvi bo’yicha farq qilgani sababli (bunda atomlarning bog’lanish 
tartibi o’zgarmasligini yoddan chiqarmaslik kerak), ular stereoizomerlar deb ataluvchi umumiy 
sinf birikmalariga mansub hisoblanadi. Ular bir-birining ko’zgudagi aksi hisoblanmaydi, shuning 
uchun ular enantiomerlar emas. Bir-birining ko’zgudagi izomerlari - enantiomerlar bo’lmagan 
stereoizomerlar, diastereomerlar deyiladi. 
Uglerod-uglerod qo’shbog’ atrofida burilishning qiyinligi natijasida hosil bo’luvchi