Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

Reaktivlar'>LABARATORIYA-7 
SIRKA KISLOTA IZOAMIL
 
EFIRINI HOSIL KILISH 
Reaktivlar
: Sirka kislota – 15 g. Izoamil spirt – 22,5 g Sulfat kislota Natriy bikarbonat
Kaltsiy xlorid 
Ushbu laboratoriya ishida talaba karbon kislotalarning muhim kimyoviy xususiyatlaridan 
biri eterifikatsiya jarayoni bilan tanishadi, nazariy bilimlarini mustahkamlash uchun laboratoriya 
sharoitida sirka kislotasining izoamil spirti bilan etrifikatsiya reaksiyasini tajriba orqali ko‘radi, 
kerakli reagentlarni hisoblab topadi va shu amaliy ish davomida o‘zlarining bilim hamda 
ko‘nikmalarini oshirishiradi. 
Reaktivlar
: Kontsentrlangan sirka kislota, izoamil spirit, konts. sulfat kislota Asosiy 
reaktsiya: 
(CH
3
COO)
2
Ca
CH
3
COCH
3
+ CaCO
3 
t °
CH
3
– C
O
OH
+ CH
3
– CH – CH
2
– CH
2
– CH
3
OH
H
2
SO
4
+ H
2
O
CH
3
– C
O
O – CH – CH
2
– CH
2
– CH
3
CH
3

---

29
Zaruriy asbob va uskunalar:
Yumaloq tubli kolba, souvtgich, elektrisitgich
Sirka kislota izoamil efirini xaydash bilan tozalash qurilmasi
1-isstitish moslamasi; 2-ikki bo’yingi kolba; 3-tomizgich varonka; 4-egri trubka;
5-Libix sovutgich; 6-allonj; 7-qabul stakan 
Hajmi 100 ml li yumakloq tubli kolbaga izoamil spirt, muzsirka kislota. 5-10 tomchi sulfat 
kislota soling. Ularni yaxshilab aralashtirib, kolbaga yig’gich orqali qaytar sovitgich o’rnating. 

---

30
Aralashmani plita ustida bir soat qaynating. Kolbada 2-3 dona “qaynatar” ham bo’lsin. Yig’gichda 
asta-sekin suv yig’iladi. Suvning miqdori uning nazariy hisoblangan unumiga deyarli yetganda 
reaktsiyani to’xtating. 
Hosil bo’lgan efirni ajratgich voronkaga o’tkazing, avval suv bilan, so’ng 5% li natriy 
bikarbonat eritmasi va yana suv bilan neytral sharoitgacha (rN-indikator qog’oz) yuving. Suvdan 
yaxshilab ajratib, uning yuqidan kaltsiy xlorid bilan quritib qutuling. Efirni bo’g’zi uzunroq kolbada 
haydang. Asosiy fraktsiya 138-142
o
S da haydaladi. Reaktsiya unumi 20-22 g. T
qayn
= 142,5
o
S, 
zichligi d
4
25
= 0,8699 nur sindirish ko’rsatkichi n
D
18,1 
= 1,4014. 
Sintez uchun berilgan birikmalarning fizik konstantalari 
Nomi 
Molekulyar 
massasi 
3
c
м
г

T
0
qayn
T
0
suyuq
CH
3
COOH 
60,-5 
1,0493 
16,75 
118,1 
izo-
С
5
H
11
OH
88,15 
0,812 
117,2 
132,0 
H
2
SO
4
 
98,07 
1,8505 
10,31 
279,6 
Sirka 
kislota 
izoamil efiri 
130,19 
0,8719 
-78,5 
142,5