Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

.
Py
+ SO
3 
.
Py
Х
Х
Х
SO
3
H
.
Py
Х
Х
SO
3
H
.
Py
+ SO
3 
.
Py
α-almashinish 
β-almashinish 

---

442
4. Atsillash.
Furanni 
kislota angidridlari
yordamida rux yoki qalay xloridlari ishtirokida 
atsillash mumkin. Tiofen esa, faqat angidridlar emas, balki kislota xlorangidirdlari yordamida ham 
atsillash mumkin. Har ikkala holda ham atsillash 

-holatdagi
vodorodlar hisobiga boradi: 
Х
Х
C O C H
3
+ (C H
3
C O )
2
O
- C H
3
C O O H
Х
Х
Х
C O C H
3
Х
Х
C O C H
3
+ (C H
3
C O )
2
O
- C H
3
C O O H
5. Xlorli simobning ta’siri.
Barcha besh a’zoli geterotsikllar uchun xlorli simob bilan reaksiya 
xosdir. Bunda almashinish 

-holatga
boradi: 
Х
Х
HgCl
+ HgCl
2
- HCl
Х
Х
Х
HgCl
Х
Х
HgCl
+ HgCl
2
- HCl
Halqaning kengayishi bilan boruvchi reaksiyalar 
Dixlorkarbon
ishtirokida besh a’zoli geterotsikllar o’z halqalarini aromatik qator birikmalariga 
qaraganda oson kengaytiradilar. 
Geteroatom almashinadigan reaksiyalar 
Kislorodning azot yoki oltingugurt bilan almashinishi geterotsiklik birikmalar uchun xos 
reaksiyalardan biri hisoblanadi. 
Yu.K.Yuryev
furan, tiofen va pirrolni
o’zaro bir-birlariga aylantirish 
mumkin ekanligini ko’rsatdi. Jaryon 300-450
0
C alyuminiy oksidi ishtirokida boradi: 
N
H
O
N H
3
H
2
O
S
H
2
O
H
2
S
NH
3
H
2
S
N
N
H
O
O
N H
3
H
2
O
S
S
H
2
O
H
2
S
NH
3
H
2
S