Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

a) 
Fizik ta’sirlar: temperatura ortishi (qizdirish, qaynatish); ultratovush; radiatsiya; kuchli 
mexanik ta’sir (kuchli aylanma yoki tebranma harakat). 
b) 
Kimyoviy ta’sirlar: oksidlovchi yoki qaytaruvchilar ta’siri; eritma pH qiymati (H
+
 yoki OH
- 
ionlari miqdori) ning o’zgarishi; oqsil tarkibidagi vodorod bog’larini buzuvchi moddalar, m-n: 
mochevina ta’siri; oqsil tarkibidagi gidrofob ta’sirlarni buzuvchi moddalar ta’siri; og’ir metallar 
Zn
+2
, Pb
+2
,Hg
+2
 ionlarining ta’siri. 
Bu ta’sirlar natijasida ro’y beradigan denaturatsiya jarayonlari 
qaytar 
va 
qaytmas 
bo’lishi 
mumkin. 
Kuchli tamperatura ta’sirida 
(tuxum oqsili – albuminning qotishi, go’sht mahsulotlarining 
pishishi)
, 
og’ir 
metallar tuzlari bilan zaharlanish, 
radiatsiya
ta’sirida sodir bo’ladigan denaturatsiya
 
qaytmas
denaturatsiya 
bo’ladi. Bunda oqsil o’zining biologik funksiyasini yo’qotadi. 
Ayrim hollarda oqsil moddalarning unchalik chuqur bo’lmagan o’zgarishlarga uchrashi, ya’ni 
qaytar denaturatsiya 
sodir bo’ladi. M-n: 
jun tolasini qayta ishlash
(sochlarni pardozlash, bo’yash)
jarayonlarida asosan ulardagi 
disulfid (−S−S−)
gruppalarini buzib 
−SH− sulfigidril
holatga o’tkaziladi 
(
qaytaruvchilar ta’siri).
Keyin 
oksidlovchilar 
(peroksid eritmasi)
 
ta’sirida qaytadan
 −S−S− 
gruppalari 
tiklanadi, oqsil dastlabki holatiga qaytadi. 
Ba’zi hollarda oqsillar eritmalariga