O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti kimyo fakultеti

4-(Kolxamino-N 1,1-metiletilbutin-2) karbinol '(57). 
4-(Kolxamino-N 1,1-dimetilbutin-2) karbinol 
IQ-spektr: 1100, 1170, 1720, 2570, 2950, 3400, 3540 см
-1
. 
PMR-spektr: 1,26; 1
,
45; 1,49 (СН
3
СН
2
), 1,98 (СН
3
), 2,16 (N -СН
3
), 3,58; 3,85 х 2, 
3,80 (3Н х 4, сс, 4ОСН
3
), 5,16 (ОН),6,48 (Н-4) , 6,94 (Н-11), 7,24 (H-12 va Н-8) 
м.д. 

---

39 
Aminometilatsiya (Mannix reaktsiyasi).
Formaldegid (ba'zan asetaldegid) 
va ammiak, birlamchi yoki ikkilamchi aminlar yordamida mobil vodorodni 
aminometil yoki almashtirilgan aminometil guruhlarga aralashtirish mumkin. 
Mannich tomonidan tizimli ravishda ishlab chiqilgan va quyidagi sxema bo'yicha 
olib boriladigan ushbu reaktsiya, ayniqsa so'nggi yillarda keng qo'llanilishini topdi: 
RCOCH
3
+ СН
2
O + HN(R)
2
• HCl → RCOCH
2
CH
2
N(R)
2
•HCI + H
2
O. 
Ketonlardan tashqari, harakatchan vodorod atomiga ega bo'lgan boshqa 
birikmalar ham xuddi shunday reaksiyaga kirishishi mumkin, masalan, aldegidlar, 
asetilenlar, gidrosian va karboksilik kislotalar, efirlar yoki nitroparafinlar. Ushbu 
reaksiyaga fenollar kiradi, ba'zi hollarda tiofen, pirrol, indol va boshqalar kabi 
geterotsiklik birikmalar elektrofil o'rnini bosishi oson.
Uning suvli eritmasi yoki 
paraformaldegid shaklida ishlatiladigan asl formaldegid o'rniga, alohida holatlarda 
boshqa aldegidlar, masalan, asetaldegid ham ishlatilishi mumkin. Amin 
komponenti sifatida ammiak va turli xil asosiy va ikkilamchi aminlar, asosan, 
ularning tuzlari shaklida ishlatilishi mumkin.
CH kislotaliligini ko'rsatadigan 
birikmalar uchun asetilen spirtlari, esterlar, asetatlar va ≡C-H guruhlariga ega 
bo'lgan AC ning boshqa hosilalari ishlatiladi. 
Reaksiya odatda kislotali muhitda olib boriladi va uning mexanizmi 
quyidagicha tushuntiriladi: dastlab erkin amin (masalan, ikkilamchi amin) 
formaldegid bilan reaksiyaga kirishib, karbokation hosil qiladi: 
Delokalizatsiyalangan 
musbat 
zaryadli 
hosil 
bo'lgan 
kation 
formaldegidning azotli analogidir. Bu kation CH kislota birikmasining enol shakli 
bilan kislotalar tomonidan katalizlangan oddiy aldol tipidagi reaksiya kabi 
reaksiyaga kirishadi: 

---

40 
4-(Kolxamino-N-butin-2-il) metakril kislotaning efirlari 
4-(aminokolxamino-N-butin-2-il) metakril kislota efirlari 

---

41 
α -fenil- β -sianoakrilik kislotalarning 4-(aminokolxamino-N-butin-2-il) efirlari 
4-(Kolxamino-N 1,1-dimetilbutin-2-il) metakril kislotaning efirlari 

---

42 
4-(Kolxamino-N 1,1-metiletilbutin-2-il) metakril kislotaning efirlari 
4-(Kolxamino-N 2`-metil-5`-propin-1) piridin 

---

43 
4-(Kolxamino-N 1,1-metiletilbutin-2) karbinol 

---

44 
4-(Kolxamino-N 1-propilbutin-2) karbinol 

---

45 
4-(Kolxamino-N propenil-1-butin-2) karbinol 

---

46 
4-(Kolxamino-N-1-butin-2-il) karbinol 

---

47