Модулнинг ўқув-услубий мажмуаси Олий ва ўрта махсус таълим

Бундан ташқари мазкур асарда яхши тарбия ва ёмон тарбия ҳақида 
қуйидагилар баён этилган: 
«Ўқувчи беш-олти ёшидан ошганида сўзлашишга, кўзига кўринган, ақли 
йетган нарсаларни сўрашга ва уларни синчиклаб текширишишга 
бошлайди. Ёш ўқувчиларнинг ҳар нарсани кузатиб, аслини билишга 
интилишлари кўпинча гўзал ва керакли нарсалар ҳақида бўлади. Яқин 
қариндошларимиз, 
дўст 
меҳмонларимиз 
узоқ 
бир 
сафардан 
келганларида ҳол-аҳволимизни жуда меҳрибонлик билан сўраганлари каби, 
ёш ўқувчиларнинг бу хил хар нарсани сўрашлари буларга қараганда ҳам 
маъноли бўлур. 
Нафас оладиган ҳаво, ичадиган сувимизнинг фойдаларини, ейдиган нон, 
кийган кийимларимизнинг қандай амаллар билан вужудга келганини, 
қорумуз, ёмғиру қиров, шудрингу ўсимликлар, яшину камалакларнинг 
нимадан хосил бўлганини, ҳайвонларнинг зарарли ва фойдалиларини, 
қоғозни нимадан ясалганини, китоблар қандай равишда босилиб, дунёга 
тарқалганини, кечаю кундузларнинг узайиб, қисқарганини, кема-ю 

---

58 
поездларнинг, алоқа воситаларию телеграфнинг қандай қилиб одамларга 
йетиб келишини, шамолу булутларнинг юришларини ва бошқа шу каби 
ҳолларни ўқувчиларга ўйин орасида ҳам, ўйин ўйнаётган пайтида ҳам 
ўргатиш мумкин. Агарда бу нарсаларни ўз оналаридан ўргансалар, тамом 
кўнгилларида қолади ва шундай нарсаларни билишга муҳаббатлари ортади. 
Тарбия илмини билувчи оналар фазилатларга муҳаббат билан қарамоқ, 
разолатлардан нафрат қилмоқ йўлларини ўқувчиларнинг зеҳнларига 
соладилар. Буюк одамларнинг камолотларини баён қилурлар, одил 
ҳокимлар, имонли савдогарлар ҳамда зоҳид, ҳунармандлар, диндор 
касбчиларни суюкли қилиб кўрсатурлар, хасталик ва саломатлик 
сабабларини, мажлис-у суҳбат адабларини англатадилар. Ҳайвонлар 
оғизларидан сўзлатилмиш ҳикоятлар тарбия илмини билувчи хотунлар 
учун битмас-туганмас хазинадир. Улар бу ҳикоятларни сўзлайдилар, аммо шу 
ҳикоятлар воситасида фазилат ва разолатни бутунлай ўқувчиларнинг 
кўнгилларига сингдириб, аввалгисига муҳаббат қўйиш, сўнггисидан нафрат 
қилиш йўлларини аниқ кўрсатадилар» - дейди. 
Ўқувчи тарбияси хифз-и сиҳҳату илм-и ахлоқ илм-и руҳу шариат 
қоидаларидан кўп нарсалар билишга ва кўп тажрибалар ҳосил қилишга 
зарурат бўлганидан қисқача бўлса ҳам бу нарсалар ҳақида бир қадар 
маълумот бериш ва шу маълумотни кундан кунга орттириб боришга 
тиришмоқлик хотунлар зиммасидаги вазифалардандир. Ўқувчини вақтли 
ухлатиш заруратга қараб ювинтириш, кийимлари ва танасини пок тутиш, 
гўзал хулқларга одатлантириш, атак-чечак қилишидан бошлаб, то тили 
чиққанга қадар алоҳида эътибор бериш лозим.