Ғалла уюмини муҳрлаш тўғрисида ҳам ҳужжатлар мав­ жуд. Жумладан, 20-ҳужжатда Убайдуллохоннинг 1702

Биринчи 
мансаб
шайхулислом, у амирдан кейин диний ва дунёвий суд 
ишлари 
юзасидан 
олий 
апелляция 
(ш икоят) 
суди 
вазифасини бажарган. Ҳатто унга олий судья - қози ул- 
куззот қарорлари ва ҳукмларидан ҳам ш икоят қилиш 
мумкин 
бўлган. 
Яъни, 
бу 
мансаб 
олий 
судьялик 
мансабидан ҳам юқори турган. Олий судья - қози ул- 
қуззот эса унга барча қозилар ва қўшинлар козисининг 
қарорлари устидан ш икоят қилган. Шу маънода ш ай­
хулислом' олий судья, барча ҳарбийлар ва оддий халқ 
усгидан ҳам бош чилик қилган, дейиш мумкин.
Иккинчи гуруҳ мансабдорлар 
- муфтилар, ҳуқуқшунос- 
маслаҳатчилар, уларнинг бошлиғи аълам - халқ учун ш а­
риат коидалари асосида фатволар тузиб беради. Кўш ин- 
ларда эса алоҳида кўшин муфтиси бўлиб, у айниқса, 
амирнинг вилоятларга сафари вақгида ҳарбийлар ва 
уларнинг суд ишлари учун худди шундай амалларни ба­
жарган.
Қўш инлар қозиси ва муфтиси хукмдор билан вилоят­
ларга чиққанда ўша ж ойнинг фуқаролар иш лари бўйича 
судьяси ва муфтилари, одатга кўра қабул килинганидек, 
вақтинча-мансабидан алмаштирилган ҳисобланади
. 1
Ам-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

мо бунинг учун амирнинг махсус розилиги олинмайди. 
Бу жуда қи зи қ ҳолат, яъни фуқаро судларининг ҳарбий 
ҳаракатлар вақтида ҳарбий судлар ва муфтилар билан ал- 
м аш тирилиш и худди ҳозирги замон давлатларида шундай 
ҳаракатлар даврида судларнинг ҳарбий трибуналларга ай- 
ланиш ига ўхшаб кетади.
Учинчи мансаб 
- муҳтасиб бўлиб, улар келиб чиқишига 
кўра сайидлар (яъни Муҳаммад алайҳиссалом авлодлари)- 
дан тайинланган. Агар шундай киши бўлмаса, сайид бўл- 
маганлардан ҳам тайинланишига йўл қўйилган. Улар аҳо- 
лини шариат тақиқлаган ҳаракатлардан тийилиб туришга, 
яхш иликка оид ҳаракатларни қилишга ундаганлар. Ш а­
риат қонун-қоидаларининг бажарилиши устидан доимий 
назорат олиб бориб, мансабдор шахс ва диндорлар ахлоқ 
ҳамда қадр-қиммат қоидаларига амал қилиш ларини таъ­
минлаш борасида ҳам назоратни амалга оширишган.