D. B. O‘rinbayeva

4. Impilikasiya amali. 
Mulohazalar mantig‘ida qo‘llaniladigan to‘rtinchi amal 
bo‘lib, 
u holda
bog‘lovchilariga to‘g‘ri keladi va 
belgisi bilan belgilanadi, 
y
x
(
x
bo‘lsa, u holda 
y
) deb o‘qiladi. Mantiqiy amal lotincha 
implicatio
so‘zidan olingan 
bo‘lib, zich bog‘layman degan ma’noni bildiradi. 

---

23 
Ta’rif:
x va y mulohazalar impilikasiyasi deb faqat x chin va y yolg‘on 
bo‘lgandagina yolg‘on bo‘lib, qolgan hollarda chin bo‘lgan mulohaza amaliga 
aytiladi.
Buni chinlik jadvali asosida quyidagicha ifodalash mumkin:
x 
y 
y
x
ch 
ch 
ch 
ch 
yo 
yo 
yo 
ch 
ch 
yo 
yo 
ch 
Bundan ko‘rinadiki impilikasiya 
x 
mulohaza asos, gipoteza, dalil mulohaza 
sanaladi. 
y
mulohaza esa bu asosning oqibati hisoblanadi. So‘zlashuv nutqida 
impilikasiya “agar 
x
bo‘lsa 
y
” mulohazaning quyidagi sinonimlari mavjud: 
2)
x
bo‘lsa 
y
bo‘ladi; 
3)
agar 
x 
bo‘lsa u holda 
y
bo‘ladi; 
4)
x
dan 
y
hosil bo‘ladi; 
5)
agar 
x
bo‘lsa 
y
kelib chiqadi; 
6)
y
agar 
x
bo‘lsa; 
7)
x
y
uchun yetarli shartdir. 
5. Ekvivalent amali.
Mulohazalar mantig‘ida qo‘llaniladigan teng kuchlilik 
amali bo‘lib, “
zarur va kifoya”,
“faqat va faqat”, “faqat va faqat shundagina”, 
“qachonki”, “bajarilishi yetarli va zarurdir” 
kabi bog‘lovchilar bilan tuziladi va 
belgisi bilan belgilanadi, 
x
y
(
x
ekvivalent 
y
) deb o‘qiladi. Bu mantiqiy amal 
lotincha 
implicatio
so‘zidan olingan bo‘lib, zich bog‘layman degan ma’noni bildiradi. 
Ta’rif: 
Murakkab mulohaza x 
y lar chin, yoki x va y lar yolg‘on bo‘lsa, 
boshqa hollarda bu amal yolg‘on bo‘ladi.
Bu amalni chinlik jadvali asosida quyidagicha izohlash mumkin: 
x 
y 
x
y
ch 
ch 
ch 
ch 
yo 
yo 
yo 
ch 
yo 
yo 
yo 
ch