zahiralarni tavsiflovchi
va
oqimlarni
tavsiflovchi
o`zgaruvchilarga ajratiladi. Birinchi guruh ko`rsatkichlar tadqiqot
ob`ektining ma`lum sanadagi holatini tavsiflaydi. Bularga kapital bilan qurollanganlik
darajasi, ishsizlik darajasi, davlat qarzi kabi ko`rsatkichlar misol bo`ladi. Ikkinchi
guruh ko`rsatkichlar ma`lum davr oralig’ida iqtisodiy jarayonlarning kechishini
tavsiflaydi. Bularga yil davomida ishlab chiqilgan YAIM hajmi, iste`mol va
investitsiya xarajatlari miqdori, inflyatsiya sur`ati kabi kabi ko`rsatkichlar misol
bo`ladi. Oqimlar ma`lum davr mobaynida zahiralarning o`zgarishini keltirib chiqaradi.
Masalan yil davomida qilingan investitsiyalar iqtisodiyotda to`plangan kapital hajmi,
o`z navbatida esa mehnatni kapital bilan qurollanganligi darajasining ham oshishiga
olib keladi.
2. Makroiqtisodiyotning iqtisodiyot sohasidagi boshqa fanlar bilan aloqadorligi.
Makroiqtisodiyotni boshqa fanlar bilan bog’liqligini ko`rganda, matematika,
statistika fanlar bilan bog’liqligini ta`kidlash zarur.
Makroiqtisodiyot fanining bunyodga kelishida 20 asrning buyuk iqtisodchilaridan
to`rtasini alohida ta`kidlash kerak: J.M.Keyns, Y. SHumpeter, F.F.Xayek, M.Fridman.
"Makroiqtisodiyot" fani faqatgina iqtisodiy fanlar bilan emas, balki umumta`lim,
ijtimoiy, siyosiy, texnologik va boshqa fanlar, ayniqsa ayrim tarmoqlar iqtisodiyotiga
bog’liq bo`lgan fanlar bilan doimiy aloqada bo`ladi.
3. Makroiqtisodiyotning muammolari. Makroiqtisodiy siyosat.
Asosiy makroiqtisodiy muammolarga quyidagilarni kiritish mumkin:
A) inflyatsiya;
B) ishsizlik;
V) ishlab chiqarishning tsiklliligi va iqtisodiy krizislar;
G) iqtisodiy rivojlanishdagi mutanosibsizlik;
D) jamiyatda aholi daromadlarining notekis taqsimlanishi;
E) iqtisodiy o`sish sur`atlarining sekinlashuvi yoki o`suvining yo`qligi.
Bu muammolarni hal etishning yo`llari ko`p emas hamda ular davlatning
siyosati bilan bog’liq. SHuning uchun makroiqtisodiyotning eng muhim sub`ekti
davlatdir.
Davlat shu muammolarni hal qilish uchun umuman iqtisodiyotga ta`sir etadi, buni
makroiqtisodiy siyosat deyiladi.
Hukumat
makroiqtisodiy
siyosatni
amalga
oshirishda
qo`llaydigan,
o`zgartiradigan parametrlar siyosiy instrumentlar deb aytiladi (masalan, soliq
darajasini oshirish, subsidiyani kamaytirish.). Makroiqtisodiy siyosat atrofida doimo
kuchli tortishuvlar bo`ladi, chunki bu kishilardagi ijtimoiy – falsafiy, axloqiy -
ma`naviy qadr-qiymatlar har xilligiga borib taqaladi hamda kishilar, guruhlar, sinflar,
Do'stlaringiz bilan baham: |