Udk (372. 0) Magistratura bo„limi

(2.2.1-jadval) 
2
3
4
2
0
2
4
6
8
10
12
Тest javoblari natijasi
hamkorlik
moslashish
murosa
qochish
Kuzatish ishlari natijalariga ko‟ra shu narsa ma‟lum bo‟ldiki 11 ta 
o‟qituvchining har biri o‟ziga xos nuqtai nazarga ega bo‟lib, ular konflikt 
vaziyatlarga turlicha munosabat bildirishadi. 

---

66 
Jamolarda shaxslarora psixologik o„zaro moslik 
Guruh hayoti va undagi a‟zolarning o„zlarni yaxshi his qilishlari ko„p jihatdan 
ularning hamkorlikda ishlay olishlari va bir-birlariga ijobiy munosabatda bo„la 
olishlariga bog„liq. Bu hodisani tushuntirish uchun psixologiyada moslik 
tushunchasi mavjud: Psixologik moslik deganda, guruh a‟zolari sifatlariva 
qarashlarining aynanligi emas, balki ular ayrim sifatlarining mos kelishi, 
Moslikning mezoni sifatida rus olimi N.Obozov quyidagilarni ajratadi: 
A) faoliyat natijalari; 
B) a‟zolarning sarflangan kuch-energiyalari; 
S) faoliyatdan qoniqish. 
Bundan tashqari, fanda asosan ikki xil o„zaro moslik farqlanadi: 
psixofizologik va ijtimoiy psixologik. Birinchi holatda faoliyat jarayonida 
odamlarining bir xil va mos tarzda harakat qila olishlari, reaksiyalar mosligi, ish 
ritmi va tezligidagi uyg„unliklar nazarda tutilsa, ikkinchisida ijtimoiy xulqdagi 
moslik ustanvkalar birligi, ehtiyoj va qiziqishlar, qarashlardagi monadlik, 
yo„nalishlar birligi nazarda tutiladi. O„tkazilgan tadqiqotlar psixologik moslikni 
ko„plab qirralari bo„lishi mumkinligini isbot qildi. Asosan shuni unutmaslik 
kerakki, qaysi faoliyat va uning maqsadi odamlarni birlashtirgan bo„lsa, o„sha 
maqsadni idrok qilish va birgalikda anglash istagida uyg„unlikning bo„lishi katta 
tarbiyaviy ahamiyatga ega.
Guruhda odamlarning bir-birlarini yoqtirshlari yoki aksincha, inkor qilishlari 
ko„pincha turli xil qabul qilish jarayonida ro„y beradi. Guruhiy qarorlar qabul 
qilish individual qarorlar qabul qilish jarayonidan tubdan farq qilmaydi. Ikkalasida 
ham avval muammo aniqlanadi, ma‟lumotlar to„planadi, bir nechta takliflar ilgari 
suriladi va nihoyat, eng ma‟quli qabul qilinadi. Lekin guruhda bu jarayon 
psixologik nuqtai nazardan biroz boshqacharoq kechadi va nizolar ko„pincha aynan 
shu jarayon bilan bog„liq bo„ladi. Amerikalik psixolog T.Mitchellning fikiricha, 
o„zaro ta‟sir guruh sharoitida quyidagi omillar vositasida ro„y beradi.
1. Ayrim a‟zolar boshqalarga nisbatan ko„proq gapirishga moyil bo„ladilar; 

---

67 
2. Yuqoriroq mavqiega ega bo„lgan shaxslar qarorlar chiqarish jarayonida 
ham boshqalarga ta‟ziq o„tkazishadi; 
3. Guruhda asosiy vaqt o„zaro fikrlardagi kelishmovchiliklarning oldini 
olishga ketib qoladi. 
4. Guruhda ayrim odamlar ta‟sirida asosiy maqsaddan chetlash va maqsadga 
nomuvofiq qarorlar qabul qilish hollari kuzatiladi;
5. Barcha a‟zolar o„zlari sezmagan holda ko„pchillik fikrga (konformilik) 
berilishlari va guruh ta‟siriga tushib qoladilar. 
Guruh va jamolar to„g„risida gap ketganda, ko„pincha uning “ma‟naviy 
muhiti”, “psixologik muhiti” degan iboralar ishlatiladi. Chunki, bu narsa o„sha 
yеrdagi ishning yaxshiligi, faoliyatning samarasi bilan bog„lanadi. Ijtimoiy 
psixologik muhit deganda, biz o„sha guruhning a‟zolari fikirlari, hissiyotlari, 
dunyoqarashi, ustanovkalari va o„zaro munosabatlaridan iborat bo„lgan 
emotsional-intellektual holatni tushunamiz.

---

68