Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

6-
ootsista; 
о
- tana 
qoldig‘i; 
5
- sporalar: 
sp -
sporozoitlar.
98

---

Epizootologiyasi. 
Eimeria
ni rivojlanish sikli quyidagicha: 
sporalilarni ootsistalari suv bilan baliqlami og‘ziga tushadi keyin 
ichaklarga boradi. Ootsistalardan sporoitlar chiqadi va sporazoitlar 
ichak devoriga, ya’ni ichak epitelivsiga yopishadi. Hujayra proto- 
plazmasining ichida sprozoitlar shizontlarga aylanadi. Shizont- 
larning yadrosi ketma-ket boiinadi, natijada 8 ta merozoitlar hosil 
boiadi. Merozoitlar shizontlami buzub, boshqa hujayraga o‘tadi. 
Parazitning bunday boiinishi jinssiz boiinish-shizogoniya deyiladi. 
Shizogoniya ko‘p marta takrorlanadi. Shizogoniyalaming hujayrada 
sodir boiishi hujayraning buzilishiga olib keladi, natijada 
jarohatlangan hujayralaming soni ortib boradi. Bir oz vaqtdan keyin 
sporalilar jinsiy y o i bilan ko‘payishni boshlaydi. Bunda merozoitlar 
shizontlarda emas, balki hujayrada bittasi makrogametotsitni, 
boshqasi mikrogametotsitni hosil qiladi. Makrogametotsit yirik 
hujayra, ya’ni makrogametani (tuxum hujayra), mikrogametotsit- 
harakat jang xivchinga ega mikrogametani (erkak jinsiy hujayra) 
niga aylanadi. Mikrogameta va makrogameta qo‘shilib ootsistani 
hosil 
qiladi. 
Jinsiy 
hujayralaming 
hosil 
boiish jarayoni 
gametogoniya deyiladi.
Klinik belgilari va patogenezi. Koksidioz bilan o g ir 
kasallangan karplar oriq, ko'zlari (qovoqlari) tushgan. Ichak devori 
va uni suyuqliklari sariq rangda. Tanasi ham sariq rangda boiishi 
mumkin. Qonga va siydikka bilirubin ajraladi. Ichak devori buziladi.
Patoiogoanatomik o‘zgarishlar. Kasal baliqlami yorib ko‘r- 
ganda nuqtali qon oqimi bilan ichak shilliq qavatining yallig‘- 
lanishini ko‘rish mumkin. Ichak oraliqlarida loyqa, quyuq 
ekssudatlar boiadi.
Tashxis. Koksidiozga tashxis klinik belgilari va ichak shilliq 
qavatidan hamda ichak ichidan qirma olib mikroskopik tadqiqotlar 
asosida qo‘yiladi. Kasallangan karplami qo ig a olganda sekin qorin 
bo‘shlig‘i siqib ko‘rilsa, anal teshigidan sariq rangda suyuqlik 
ajraladi.