Samarqand davlat tibbiyot instituti. Mavlyanov f. Sh., MAVLYANOV Sh. X., Xayitov u. X. Tibbiyot kasbiga kirish

JАRROHLIK 
BO’LIMIDАGI 
TURLICHА 
XONАLАRGА 
SOG’LOMLАSHTIRISH 
VА 
YUQUMLI 
KАSАLLIKLАR 
TАRQАLISHINING 
OLDINI 
OLISH 
MАQSАDIDА 
(SАNITАRIYA 
EPIDEMIOLOGIYA) ISHLOV BERISHNING XUSUSIYATLАRI. 
Jarrohlik bo’limining tuzilishi haqida biz yuqorida so’z yuritgan edik. Shuning 
uchun endilikda o’sha tilga olingan xonalarga ishlov berish qoidalarini ko’rib 
chiqishimiz maqsadga muvofiqdir. Chunki bo’limning sanitariya holatini qoniqarli 
darajada saqlash bemorlarning davolanishi jarayonida yangi dardlarga duchor 
bo’lmasliklarini ta’minlovchi muhim omillardan biri. 
Kasallar yotadigan xonalar keng, yorug’ va havosi almashadigan bo’lishi 
kerak. Xonadagi havo harorati 18-20 gradus atrofida saqlanishi zarur. Har bir 
bemorga 6,0 – 7,5 m
2
kengligida joy ajratiladi. Bu xonalarda bemorlar yotadigan 
to’shak va shaxsiy narsalar saqlanadigan javondan boshqa narsalar bo’lmasligi kerak. 
Xonalarni kuniga uch marta nam latta bilan tozalab yig’ishtirish zarur. 
Yig’ishtirish vaqtida ob-havo, yil faslini e’tiborga olib derazani yoki deraza 
tuynuklarini ochib xona shamollatiladi. Lekin yelvizak bo’lmasligi kerak. Turishiga 
qarshi holatlar bo’lgan bemorlar ko’rpaga yaxshilab o’ralishi, boshiga kiyim kiyishi 
kerak. 
Xonalarga nam ishlov berish uchun mikroblarni o’ldiruvchi tindirilgan xlorli 
ohak eritmasidan foydalanish mumkin. Eritma tayyorlash uchun 10 litr sovuq suvga
1 kg xlorli ohak qo’shib aralashtirilib, qora shisha idishga solinadi. 12 soat 
tindirilgandan keyin ishlatilishi mumkin. Eritma saqlanadigan joy qorong’u bo’lishi 
lozim. Xonalarga ishlov berish uchun bir chelak suvga 200 ml tayyor eritmadan 
qo’shiladi va tozalash ishlari shu chelakdagi suyuqlikka ho’llab olingan latta yoki 
supurgi bilan bajariladi. Bu ishlarni bajarayotgan kichik tibbiy hamshira qo’llarini 
asrash maqsadida, maxsus qo’lkop kiyishi lozim. Xona yig’ishtirish bemorning 
shaxsiy narsalari saqlanadigan javonchalardan boshlanadi, ularning changi artib 
olinib, ortiqcha narsalar chiqarib tashlanadi. So’ngra deraza tokchalari, 
yoritgichlarning sathi va karavotlarning changi artiladi. Burchaklar va qo’l yetishi 

---

47 
qiyin bo’lgan joylarni qoldirmasdan, hamma tomon yaxshilab tozalash shart. 
Xonaning poli yuvilganda yoki supurilganda deraza va devorlaridan eshik tomonga 
tozalab borish kerak. Chiqqan chiqqindi eshik oldida xokandoz bilan maxsus idishga 
solinib yo’qotilishi kerak. Bo’limdagi barcha xona va dahlizlar shu tarzda kuniga ikki 
mahal tozalab yig’ishtiriladi.
Bundan tashqari har hafta 1 marta mukammal yig’ishtirish o’tkaziladi, 
birinchi navbatda xona 20 daqiqa davomida shamollatiladi, 2 ta chelak kerak bo’ladi,
1 chelakda yuvuvchi eritma (tarkibi 0,5 % dez. eritma, 25,0 gr yuvuvchi kukun yoki 
50,0 gr xo’jalik sovuni), 2 chelakda toza suv. Yig’ishtrishda devorlarning pastki 
qismlari tozalab artilishi kerak, shiftlari, yoritgichlar, eshik va derazalar, javon va 
galdonlar tozalab yuviladi. 
Bo’limdagi ovqat tarqatish xonasi va oshxonalarning tozaligiga alohida 
e’tibor berish kerak. Shuning uchun mukammal yig’ishtirish ishlari bu xonalarda har 
hafta bajarilishi shart. 
Davolanuvchilar tutadigan tuvaklar alohida xonada saqlanadi, tuvak 
tutilgandan so’ng bo’shatilib issiq suvda, keyin 0,2- 0,5% tinitilgan xlorli ohak 
eritmasida cho’tka bilan yuviladi va toza suvda chayilib olib qo’yiladi. 
Hojatxonalarning poli kuniga bir necha marotaba ishqorli eritma bilan issiq suvda 
yuviladi, devorlari esa 0,2 % xlorli ohak eritmasida namlangan 
latta bilan artiladi. Unitazlar esa har kuni 0,5% xlorli ohak eritmasi bilan issiq 
suvda yuvilishi kerak. Oyiga ikki marta siydik tuzlarini yo’qotish uchun unitazlarga 
0,2% xlorid kislota bilan ishlov berish kerak. Ishlov berilgandan keyin unitazlar 
darxol tozalab yuvilishi shart. 
Xonalarni yig’ishtirishda ishlatiladigan narsalar maxsus xonalarda yoki 
javonlarda 1% xloramin eritmasida chayilgandan so’ng saqlanadi. Jarrohlik 
bo’limidagi operatsiya xonasi va bog’lov xonalariga sanitariya epidemiologik ishlov 
berishning alohida xususiyatlari bor. Bu xonalar turli xildagi mikroblarni o’ldiradigan 
eritmalar bilan faqat nam usulda tozalanadi. (Masalan, 0,1% diotsid eritmasi yoki bir 
chelak suvda 50 gr soda 50 gr sovun va 150 gr lizol solingan aralashma) Kimyoviy 
moddalar bilan ishlov berilgandan so’ng narsalar va xonalar sathi toza iliq suvda 
yuviladi va artiladi.
Operatsiya va bog’lov xonalarini tozalash quyidagicha bo’ladi: 
1. Joriy tozalash operatsiya jarayonida polga tushgan narsalar terib olinadi, 
to’kilgan suyuqliklardan ifloslangan pol artiladi, operatsiya tugagandan so’ng 
ifloslangan tog’ora, oqlik va asboblar yig’ishtiriladi; 
2. Yakuniy tozalash operatsiya kuni oxirida pol va jihozlar tozalab yuviladi, 
devorlar odam bo’yi yetadigan joygacha artib chiqiladi, xonadagi bakteritsid lampalar 
6-8 soatga yoqib qo’yiladi; 

---

48 
3. Mukammal tozalash shift, devorlar, pol yuvish ishlari tashqil qilinadi. 
Bunda xona va daxliz eshik, derazalar haftasiga bir marta qunt bilan yuviladi va 
kimyoviy ishlovdan o’tkaziladi; 
4. Oldindan yig’ishtirib tozalash har bir operatsiya kuni oldidan ufqiy 
sathlarni ho’l latta bilan artib, tun bo’yi o’tirib qolgan changdan tozalanadi.