Microsoft Word Foydali qazilma end doc

21-rasm. Tuzlar 
 
 
 
22-rasm. Tuzlarning ishlatilishi 
 
FOSFOR. Fosfor xomashyosi sifatida sanoatda, asosan, apatitlar 
va fosforitlar ahamiyatga ega. 
Apatit – fosfatlar guruhiga kiruvchi mineral bo‘lib, rangi yashil, 
ko‘k-yashil, oqish shishasimon yaltiroq. Qattiqligi 6. Apatitlar ikki 
turga ajratiladi: xlorapatit va ftorapatit.  
Fosforitlar – tarkibida fosfor oksidi bo‘lgan gilli cho‘kindi jins-
lar. Fosfor xomashyosining asosiy qismi fosforli mineral o‘g‘itlar tay-
yorlash uchun qo‘llaniladi. Bundan tashqari kimyo sanoatida sintetik 
yuvuvchi moddalar ishlab chiqarishda, fosfor kislotasi olishda, max-
sus fosforli bo‘yoqlar tayyorlashda ishlatiladi (23-rasm). 
Apatit magmatik jarayonda hosil bo‘ladi va nefelinli siyenitlarda 

---

 
88
tog‘ jinsi hosil qiluvchi mineral sifatida ishtirok etadi. Dunyoda eng 
yirik apatit koni Rossiyada, Kola yarim orolidagi Xibin konidir. 
Fosforitlar qatlam shaklida, donador va yirik konkresiyalar ko‘ri-
nishida, biokimyoviy jarayonlar natijasida dengizning sayoz qismlarida 
hosil bo‘ladi. Shuning uchun ularning tarkibida organizmlar qoldiqlari 
uchraydi. Fosforitning yirik cho‘kindi konlari Qozog‘istonda (Qoratov), 
O‘zbekistonda (Qizilqumda Bolaqora), Jazoirda, Tunisda, Marokkoda 
joylashgan.