Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va ulardan foydalanish samaradorligi tahlili



Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/22
Sana15.07.2022
Hajmi0,6 Mb.
#802499
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22
3-
 
chizma. Ishlab chiqarish zahiralarining holati va ulardan foydalanish tahlilini o’tkazish 
ketma-ketligi
4
4
Chizma muallif tomonidan tayyorlangan 


16 
Materiallarni qanday va qaysi ko’rsatkichlari bilan tahlil qilish eng avvalo 
tahlilchining oldiga qo’ygan maqsadidan kelib chiqadi. Agar tahlil materiallar 
bilan qanday ta’minlanganlik va normativlarga rioya qilinayotganligini tahlili 
qilishni o’z oldiga maqsad qilib qo’yilgan bo’lsa, u holda tahlilchi korxonaning 
materiallar tarkibiy tuzilishi, ularning shakllanish manbalarini va ular bilan 
korxona qanchalik ta’minlanganligini analiz qiladi. Agar materiallar 
samaradorligini bilmoqchi bo’lsa, u holda material sig’imi, material qaytimi 
ko’rsatkichlarini, material qiymatliklarning moliyaviy natijalarga ta’sirini 
o’rganib chiqish lozim bo’ladi. Materiallar bilan ta’minlanganlik va 
samaradorlik tahlilini o’tkazish uchun tahlilchi materiallarni moliyaviy hisobot 
moddalari bilan qanday bog’liqligini bilishi kerak. 
“Ishlab chiqarish zahiralariidan foydalanishni iqtisodiy samaradorligini 
korxonalardagi materiallar qaytimi hamda material(mahsulot)lar sig’imi 
isbotlaydi. Materiallar qaytimini aniqlash uchun korxonada yil davomida ishlab 
chiqarilgan yalpi mahsulot hamda tovar mahsuloti qiymatini asosiy fondlarning 
o’rtacha yillik qiymatiga taqsimlash lozim. Materiallar qaytimining iqtisodiy 
moxiyati bo’lib korxonaning har ming so’mlik asosiy fondlariga to’g’ri 
keladigan yalpi mahsulot yoki tovar mahsulotini ko’rsatkichi hisoblanadi. Shu 
bilan birgalikda, materiallardan foydalanish samaradorlik ko’rsatkichlarini 
material qaytimi va material sig’imi ko’rsatkichlari ifodalaydi. Material qaytimi 
ko’rsatkichini aniqlash uchun korxonada yil davomida ishlab chiqarilgan tovar 
mahsuloti qiymatini material xarajatlar qiymatiga taqsimlanadi. Material sig’imi 
ko’rsatkichi buning aksi bo’lib material xarajatlar qiymatini korxonaning yil 
davomida ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti qiymatiga taqsimlash yo’li bilan 
aniqlanadi. Buni tavsiflaydigan bo’sak ushbu ko’rsatkich korxonada yil 
mobaynida ishlab chiqarilgan tovar mahsulotining har bir so’miga qancha 
material xarajatlari sarflanganligini ko’rsatadi”
5

Korxonaning ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanish holatini 
tahlil qilish davomida ko’plab manbalardan foydalanishga to’g’ri keladi. 
5
Vahobov A.V., Ishonqulov N.F., Ibroximov A.T. “Moliyaviy va boshqaruv tahlili”. Darslik. T.; Iqtisod-Moliya, 
2013 


17 
Tahlilda qo’llaniladigan manbalarni quyidagi bosqichlarga ajratishimiz mumkin 
bo’ladi: 
1.
Reja ma’lumotlari manbalari; 
2.
Hisob va hisobot ma’lumotlari manbalari; 
3.
Qo’shimcha ma’lumotlar manbalari. 
Reja ma’lumotlari manbalari tarkibiga ishlab chiqarish zahiralari bo’yicha 
biznes-reja ko’rsatkichlari, belgilangan limitlar, belgilangan norma va 
normativlar va shartnoma ko’rsatkichlari kiradi. Hisob va hisobot ma’lumotlari 
manbalariga ishlab chiqarish zahiralari bo’yicha buxgalteriya hisobi va hisoboti 
ma’lumotlari, statistik hisob va hisobot ma’lumotlari, operativ hisob va hisobot 
ma’lumotlari kiradi. Tahlilning asosiy ma’lumotlar manbai bu - buxgalteriya 
hisobi va hisoboti ma’lumotlari bo’lib, ular korxona xo’jalik faoliyatining
barcha jarayonlarini o’z ichiga oladi. Bunda ishlab chiqarish zahiralari harakati, 
ularning manbalari va ularning xo’jalik muomalalari aks ettiriladi. 
Ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanish tahlilini yanada 
chuqurroq amalga oshirish uchun hisob ma’lumotlariga taaluqli bo’lmagan, 
ya’ni qo’shimcha ma’lumotlardan foydalanish lozim bo’ladi. Bunday 
ma’lumotlar tarkibiga bank, moliya, soliq inspektorlari tomonidan tuzilgan 
dalolatnoma, inspektorlar taqdim etgan ma’lumotlar, auditorlik xulosalari, radio 
va televideniya ma’lumotlari, ommaviy axborot vositalari manbalari, ishchi va 
xizmatchilar bilan bo’lgan muloqot natijalari kiradi. 
Odatda ishlab chiqarish zahiralari tahlili ma’lumotlari va ularni natijalari 
uni kim va nima maqsadda o’tkazilganligiga qarab turli shaklda 
umumlashtirilishi mumkin. Korxona va tashkilotlarni xo’jalik faoliyati 
tahlilining natijalari analitik mavzular yoki xo’jalikning yillik hisobotiga ilova 
qilinadigan bayonnoma ko’rinishida ifoda etiladi. 


18 

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish