Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va ulardan foydalanish samaradorligi tahlili

XULOSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI . . . . .

---

3 
KIRISH 
Mavzuning dolzarbligi. 
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so’ng 
iqtisodiyotning barcha sohalarini rivojlangan mamlakatlar tajribasiga asoslangan 
holda 
rivojlantirish 
zaruriyati 
tug’ildi. 
Mustaqillikning 
ilk 
yillarida 
Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan iqtisodiyotni rivojlantirishning 
ustuvor yo’nalishlari bugungi kunga kelib o’zining ijobiy natijalarini bermoqda. 
Bu borada ta’kidlash joizki, “Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o’zgartirish, 
tarmoqlarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir 
loyihalarni amalga oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish borasida 
bajarilayotgan ishlar alohida e’tiborga loyiq. 
Ma’lumki, hozirgi bozor munosabatlari sharoitida har qanday korxona 
ishlab chiqarish faoliyatini mo’’tadil yuritishi va uning samaradorligini oshirish 
uchun moddiy resurslar bilan etarli darajada ta’minlangan va ulardan samarali 
foydalangan bo’lishi talab etiladi. Bu borada, ishlab chiqarish zahiralaridan 
samarali foydalanish natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning o’rtacha 
xarajatlari yoki tannarxlari pasayadi. 
Buning natijasida korxonalarning sof foydasi ortadi. Shuning bilan 
birgalikda ishlab chiqarish zahiralaridan o’rindoshlik bilan foydalanish oqibatida 
ishlab chiqarilayotgan mahsulotlaring sifatlari yaxshilanadi, xizmat qilish 
muddatlari esa ko’payadi. Shu nuqtai-nazardan xo’jalikning ishlab chiqarish 
zahiralari bilan ta’minlanishi va ulardan foydalanish darajasini uzluksiz ravishda 
tahlil qilib turish va ular asosida mavjud imkoniyatlarni aniqlash hamda ularni 
jalb qilish bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish katta ahamiyatga egadir. 
Ishlab chiqarish zahiralaridan samarali foydalanishni yo’lga qo’yishda 
iqtisodiy tahlil va buxgalteriya hisobining ahamiyati kattadir. Korxonada ishlab 
chiqarish zahiralaridan qay darajada foydalanilayotganligini tahlil etish 
natijasida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarga sarflanayotgan xarajatlarini 
tejash maqsadida foydalanilmay qolgan ichki imkoniyatlarni topish mumkin. 
Buning uchun esa, ishlab chiqarish zahiralarining holati va ulardan foydalanish 
taxlilining o’tkazilish ketma-ketligini har bir korxona o’zining tahlil o’tkazish 

---

4 
maqsadidan kelib chiqib belgilashi kerak. Demak, ishlab chiqarish zahiralarini 
tahlili asosan korxonaning ular bilan qanchalik ta’minlanganligi, ularni sotib 
olish va saqlash bilan bog’liq xarajatlarni to’g’ri boshqarish va ulardan samarali 
foydalanish yo’llariga hamda mahsulot tannarxida materiallar miqdorini ular 
sifatiga ta’sir etmagan holda kamaytirishga e’tibor beriladi. O’z navbatida, 
ishlab chiqarish zahiralaridan foydalanish holati asosan buxgalteriya hisobi va 
hisoboti ma’lumotlariga asosan baholanganligi sababli, ular hisobini to’g’ri 
tashkil etish va yuritish talab etiladi biri hisoblanadi. 
Yuqoridagi fikrlar, korxonalarda ishlab chiqarish zahiralaridan samarali 
foydalanish jarayoni hisobi va tahlili borasida hanuzgacha muhim va o’z 
echimini kutayotgan zaruriy masalalardan biri bo’lib qolayotganligi va shu bois, 
bu borada hisob va tahlil sohasida jiddiy ilmiy izlanishlar olib borish zarurligini 
taqozo etadi. Bu esa, bitiruv malakaviy ishi mavzusining naqadar dolzarb 
ekanligini ko’rsatmoqda.