Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va ulardan foydalanish samaradorligi tahlili

partiya va hokazo. Zahirada qolgan materiallar qiymati hisobot davrining oxirida 
birinchi sotib olingan material tannarxi bo’yicha hisoblanadi. LIFO usulidan 
foydalanish inflyatsiya davrida eng past foydani, deflyatsiya, ya’ni narxlarning 
pasayishi vaqtida eng yuqori foydani keltiradi. Bir qancha mamlakatlarning 
11
Chizma muallif tomonidan tayyorlangan 

---

41 
soliq qonunchiligida, shu jumladan O’zbekiston Respublikasida bu usulni 
qo’llash taqiqlanadi. Chunki bu usulda korxona foydasidan to’lanadigan soliqni 
hisoblash bazasi kamayib ketadi. Misol. Korxonada yil davomida quyidagi 
materiallar sotib olindi(3-jadval): 
Korxonaga materiallarning qabul qilinishi
12
 
3-jadval 
 
 
Sotib olish sanasi 
 
Miqdori 
Bir birlik materialning 
qiymati, so’m 
 
Jami qiymat, ming 
so’m 
10 mart 
1000 
600 
600 
28 may 
1700 
800 
1360 
9 noyabr 
1500 
900 
1350 
Jami 
4200 
3310 
 
Yil davomida 2800 so’mlik material sarflandi va omborda 1400 so’mlik 
material qoldi.FIFO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(4-jadval): 
FIFO usulida materiallarni baholanishi
13
 
4-jadval 
 
Materiallar sarfi 
Miqdori 
Bir birlik materialning 
qiymati, so’m 
Jami qiymat, ming 
so’m 
1-partiya 
1000 
600 
600 
2-partiya 
1700 
800 
1360 
3-partiya 
100 
900 
900 
Jami sarflandi 
2800 
2860 
Ombordagi qoldiq 
1400 
900 
1260