С. Зайнобидинов, X. Акромов яримутказгичлар



Download 7,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet104/151
Sana14.07.2022
Hajmi7,33 Mb.
#799797
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   151
Bog'liq
1 Zaynobiddinov S , Akramov X Yarimo‘tkazgichlar parametrlarini

тТп
нинг к,иймати
хтп=\Уп(.п+п^)У^ (e + y n j- '
(5.20)
формула билан топилади.
Вак,т доимийси г>10~2+ 10~3с булганда 
пх« п с, тТп« т
тен­
гсизлик бажарилади. Бошк,ача айтганда, 
Ег
сатх,ни элект­
рон билан тулдириш, сатхдан электронни термик чик,а- 
ришга нисбатан тез содир булади. Лекин юкори Ом ли 
намуналардан ясалган диодларда улар бир тартибда були- 
ши мумкин.
Р-п
утишга тескари кучланиш берилгандан (О-* 
V)
сунг 
р
— со\адаги жойлашган хажмий заряд со\асининг 
АХ2 
Кисмидаги 
ер» е п
булган сатх,ни 
г

е~
1 вак,т доимийси 
билан электрон тулдира бошлайди. Бу 
&Х2
к,атламда сат- 
*ни донор ёки акцептор булишидан к,атьи назар \ажмий 
заряд зичлиги ортади
BaKj доимийси г
=ер 1 = (урр 1)~1
нинг к,иймати (5.8) ни 
назарда тутсак,


(5.21)
билан аникданади. Бу ерда 
b
— яримутказгич параметри, 
германий учун 
Ь =
1,2-1021 см-2 с -1 к~2, кремний учун 
Ь = 2
• 1021 с м -2 с -1 к-2. Юкррида курилгандек, (5.21) ни 
логарифмлаб, ундан Ч С ионланиш энергияси 
(e-Ev)
ни 
хамда ковакни Ч С да тутилиш кесими 
S
ни топиш мум- 
кин. Тескари кучланишни учиргандан сунг ДХ2 к,атлам- 
даги сатхдан электрон
% =[(P1+JP > ^ 1=(ep+ y /c)-1
вак^ доимийси билан кета бошлайди (бошкдча айтганда, 
сатх, ковак билан тула бошлайди). Бу холда х,ам т « г була­
ди. Юкррида изохданган усул билан 
Ег
сатхнинг ионла­
ниш энергиясини, сатвда электрон, ковакнинг тутилиш 
кесимларини аникдашдаги асосий хатолик уларнинг тем- 
пературага боганкдигини (5.9) да хисобга олмаслик ту- 
файли содир булган.
Хисобларнинг курсатишича, сатхнинг ионланиш энер­
гияси ±КТ тартибдаги хатолик билан 
Sn
ва 
S
ларни эса 
катгаликлар тартибидаги хатолик билан улчанар экан. Сат\ 
энергиясини аникдашда шуни назарда тутиш керакки, 
х,ар кдндай нуксон ёки киришма атоми так,икданган зо- 
нада иккита (ёки ундан ортик) сатх хосил к,илиши мум- 
кин. Бу сатхдардан к,айси бирини намоён булиши ферми 
сатхининг вазиятига боглик,. Бунга мисол сифатида тил- 
ла киришма атоми билан 
Si
ни легирланганда юзасига 
келадиган сатхни курсатиш мумкин. У утказувчан зона 
тубидан 0,56 эВ пастда акцептор, валент зона шипидан 
0,45 ЭВ юк;орида донор сатхини хосил к^лади.
5.3 §. Чукур марказли диодларнинг барьер сигами
Чукур марказ (ЧМ)ли диодларнинг сигими хоссалари- 
ни 
р-п —
утиш мисолида курайлик. 
Р+-п
диод базаси (асо- 
сида) концентрацияси 
NeD
булган саёз сатхли донордан 
таищари, энергиявий сатхи 
Ег,
концентрацияси 
NrD
булган
г 
= (SpV,Nvr 1
exp
кТ
266


5.3-расм.
Кескин 
р-п
утишда энергетик зоналарнинг жойланиши ва 
чукур сатхларни кучланиш куйилмаган 
U=
О да 
(а),
тескари кучланиш 
куйилган t/№0 да электрон билан тулиши (б).
чукур донор марказ булсин (5.3-расм). Бу чукур сатвда 
* ея» е
тенгсизлик бажарилсин ва кейинчалик 
NCD
ва 
NrB 
ларни махсус кайд кдгсинмаса координатага боглик, эмас 
деб к,абул киламиз. ХЗСдан ташкаридаги электр нейт- 
раллик (ЭН С ) со\асида 
Fn—E
>4 кТ ва ионлашган чукур 

донор концентрацияси
267


5.4-расм. Р+-п
утишга тескари кучланиш куйилган \олатда 
энергетик зоналарнинг жойланиши (а) ва ионлашган киришма 
атомларининг так,симоти 
(б)
N rou

MrD
exp
F -Е
п 
г 
КТ
«
Nr
булсин. У вак,тда 
р +-п
утишга куйилган тескари кучла- 
нишда Х ЗС нинг 0юкррида булиб, тула ионлашган хдлатда булади. Бу сохд- 
да ионлашган марказлар концентрацияси 
NCD
ва 
NrD
лар 
йигиндисига 
Nu= N CD+NrD \ЗС
нинг 
wn
к,исмида эса 
N = NCD
га тенг булади. 
!=0
да диодда тескари кучланиш 
d V
га сакраб (кескин) ошсин. У вак,тда Х.ЗС нинг кенгли- 
гини 
dh
га, 
Wn
— к,атлам кдлинлигини 
d\Vn
га ошишига 
олиб келади. (5.4-расм) 
dh
кдтламдан электронни кетиш
268



XI 
I ii ivi I • r
\
v • >v 
j
 
ч 
\
^
“ / *>-
-
-
ллмдл \лмма слёз донорлар кучланиш оппупча ионлашиб 
булган. Чукур донорларнинг 
d\Vn
катламида ионланиши 
эса кучланиш ошгандан сунг содир булади. Шунинг учун 
бу клгламда электронни кетиш ва^ти сатхнинг тулдириш 
релаксация вак,ти билан аннкданади. 
dWn
кдтламда чукур 
донорларнинг ионланиши туфайли хажмий заряди орта- 
ди ва барьер сигимининг узгаришига олиб келади. Одат- 
да барьер сигимини улчашда 
р*-п
утишга доимий теска­
ри кучланишдан таш^ари синусоидал кичик кучланиш 
куйилган булади. 
р +-п
утиш ва шоттки диодлар барьер 
сигимининг ифодаларини хисоблаш устида тухталмасдан 
чукур марказ параметрларини аникдашга керак булади- 
ган барьер сигимининг формулаларининг баъзи бир хос- 
саларини та\лил кдлайлик. Синусоидал кичик кучланиш- 
нинг паст частоталари 
o n
«
1 да сатхни тулдириш релак

сацияси вактини хисобга олмаслик мумкин ва барьер 
сигимини стационар заряддан кучланиш буйича олинган 
Хосил а оркдли хисобланиши мумкин. Назарий хисоблаш - 
ларнинг курсатишича, паст частотада барьер сигими
dec _ с,

eae(NCD
+^rZ))
C» = ^ = S
(5.23)
формула билан аникданади. Бу ерда £„=£0г яримутказ- 
гичнинг абсолют диэлектрик сингдирувчанлиги, 
UK --
кон­
тракт потенциаллар айирмаси
.
, т
N rn(F„
-
Er)h
(5.24)
(Fn-Er)h
катталик 
Fn—Er
нинг 
x=h
даги киймати (5.21) 
дан куринадики, паст частотали сигимнинг кучланиш 
билан боиганиши худди базасида факдт саёз донор сатх- 
лар мавжуд булган холдаги С
~2(U)
каби, лекин бу ерда 
С
~г(Ц)
тугри чизикнинг огиш бурчаги тангенси кириш- 
малар концентрациялари йигиндиси 
NCD+NrD
га тескари 
пропорционал. Бундан ташк,ари, 
c h f h m
формуласидаги 
UK
ни урнига 
(UK-AUK)
кирган. Юк^ори частота («г»1 да 
чукур донорларнинг 
Wn
текислиги як,инида зарядининг
269


узгаришини \исобга олмаслик мумкин, чунки улар куч­
ланиш узгариши билан кдйта зарядланиб улгурмайдилар. 

Download 7,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   100   101   102   103   104   105   106   107   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish