Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Бевосита ташхис усуллари
Ҳужайралар культурасида вирусни ажратиш 
усул и техн и к 
ж иҳатдан м ураккаблиги, қи м м атли ги ва те к ш и р и ш н и н г у зо қ 
д авом эти ш и туф айли кенг қўлланилм айди. В ирусни аникдаш
учун текш и ри л ад и ган би ол оги к м атериал ф итогем агглю тинин 
б и л ан ф ао л л а ш ти р и л га н қондаги л и м ф о ц и тл а р ва м он оц и т- 
л а р н и н г \у ж ай р ал и культураларида 28 кунгача ўстирилади.
р24 антигенни аниқлаш 
к л и н и к ам алиётда қўлланиладиган 
б евосита ан и қ п аш н и н г содда ва арзон усул и ҳисобланади. Бу 
усул И Ф Т н и н г м о д и ф и к а ц и я с и д и р . Д и агн о сти к у м си ф ати д а 
вирус п ротеини р24га ф и к с ац и я қи л и н ган антителолар қўлла- 
нилади. Б ем ор зар д о б и н и қўш ганда р24ни бу антителоларда 
аб сорб ц и яси кузатилади. Бу усулда ф ақ ат эр к и н — им мун ком - 
плекслар б илан б оғлан м аган р24 п ротеи н н и ан и қл аш м ум кин, 
бу усулнинг паст сезгирлиги туф айли - эр ки н р24 ан ти ген и н и
30% О И В ю қтирганлардагина аникдаш мумкин.
Вируснинг генетик матреиалини аниқлаш. 
В ируснинг ген е­
ти к м атери ал и н и а н и қ л а ш н и н г и ккита асоси й ц усул и мавжуд. 
Б и р и н ч и си , провирус Д Н К с и н и аникд аш дан иборат (бу усул 
жуда сезги р бўлиб, 10000-100000 ҳуж айрада провирус Д Н К с и ­
ни ан и кд аш га и м кон беради); и к к и н ч и си , қон плазм асида э р ­

---

290
О т з бўшлиғи ш иллиқ қават и ва ла б касш ликлари
к и н в и р у с Р Н К с и у су л и (у с у л н и н г с е з г и р л и г и п р о в и р у с
Д Н К с и н и ан и к^аш сезгирлиги га я қ и н , бу усул 1 мл қон за р ­
доб ида вирус нусхалари сони — вирусли нагрузкани ан икдаш га 
им кон беради).
Вирусли нагрузкани аниқлаш 
иккита асосий усулда ўтказила- 
ди: биринчи усул - қайталама транскрипцияли П З Р (Р Н К мат- 
рицасида Д Н К н и н г синтезланиш и ва кейинчалик Д Н К га амп- 
л иф икацияланиш и, сезувчанлик бўсағаси 1 мл қон плазмасида 
40 нусха вирус Р Н К си); иккинчи усул - тарм окданган Д Н К усу­
ли (вирус РН К си н и н г ф иксацияланиш и ва кейинчалик сигнал- 
нинг ам нлиф икацияси, кам сезувчан бўлиб, сезувчанлик бўса- 
ғаси 1 мл қон плазмасида 500 нусха вирус РН К си га тенг).
Вирусли нагрузка — бу асосий п рогн ости к м езон бўлиб, у 
О И В и н ф е к ц и я си н и н г зўрайиб б о ри ш и н и кўрсатади ва вирус 
р е п л и к а ц и яси ва им мун т и зи м и н и н г ф аоллаш уви н и сб ати н и
ан икдаш га им кон беради; ан ти ретровирус п репаратлар билан 
даволаш сам араси н и н г асосий кўрсаткичи ҳисобланади.