Psixologik trening asoslari

Reja: 
1.Treningda oldindan mo‘ljallangan o‘zgarishlaming effektivliligini 
baholash. 
2.Effektivlilik me’zonlari va D.Kirkpatrik bo‘yicha guruhiy 
me’zonlar: reaksiya, o‘rganish, xulq-atvor me’zoni, natijaviylik me’zoni.
3.Psixologik va predmetli me’zonlar
4.Psixologik treninglarda ishtirokchilaming oldindan mo‘ljallangan 
o‘zgarishlarning psixologik fenomeni ehtimoli sifatida: (ruhiy 
jarayonlarning o‘ziga xosligi, ko‘nikma va malakalar, ustanovkalar, 
shaxsning munosabati, shaxsning o‘zi haqidagi tasavvurlari (Men 
konsepsiya), maqsad va qadriyatlar tizimi, refleksiya darajasi, 
kasbiy faoliyat effektivliligi, moddiy farovonlik, salomatlik darajasi, 
uzoq umr ko‘rish.) 
 
Tayanch tushunchalar
: treningni samaradorligi, effektivliligini baholash, 
effektivlilik me’zonlari, “Men” konsepsiya, refleksiya darajasi 
 
1.Treningda oldindan mo‘ljallangan o‘zgarishlarning effektivliligini 
baholash. 
Trening hozirda turli sohalarda keng qo'llanilib kelinmoqdaki, uning 
natijasida ishlab chiqarish, ta’lim – tarbiya, shaxslararo munosabatlar, turli 
psixoemotsional zo’riqishlarni oldini olish va bartaraf etish kabi jarayonlarda 
samarali ta’sirini ko’rsatmoqda. Faol ijtimoiy-psixologik tayyorgarlik usullari, 
unda faoliyatning muvaffaqiyati asosan aloqa, hayotiy funktsiyalarni topish 
qobiliyati bilan belgilanadi. “T-guruhli” guruh usuli odatda aloqa jarayonini 
rejalashtirishni faollashtirishning har qanday usulini anglatadi 
Treningni effektivligini baholash ko’pgina tadqiqotchilar tomonidan tahlil 
qilingan. U faol o'qitish usuli deb hisoblanadi (Yu.N. Emelyanov, I.V. Vachkov, 
S.I. Makshanov, V.A. Pleshakov va boshqalar), shaxsga psixologik ta'sirning 
ma'lum bir texnologik mashg'uloti sifatida (Yu.V. Makarov, L.A. Petrovskaya), 
mashg'ulotning o'ziga xos interfaol shaklini tushunadi( E.V Sidorenko). 
V.E. Levkinning fikriga ko’ra, psixotrainerning asosiy vazifasi 
ishtirokchilarga to'g'ri “simulyator”, kerakli vaqtda “mashq” qilish, norasmiy 

---

99 
ravishda zarur kayfiyatni yaratish va uni ushlab turish qobiliyati, zarur 
psixologik o'zgarish uchun holat ekanligini ta’kidlaydi.
14
Trening guruhlarini tashkil etish tamoyillarining kengroq ro'yxati 
Rossiyadagi o'quv instituti rahbari N.Yu Xryashcheva tomonidan taklif etilgan 
bolib, aynan keltirilgan tamoillar asosida trening tashkil etilishi treningni 
samaradorligini oshiradi.
15
Bularga: o'zaro ta'sirlanish; ixtiyoriylik; faoliyat; 
psixologik vaziyat; o'z-o'zini tashxislash; bu erda va hozirda aloqa; hissiyotlarni 
boshqara bilish; aloqaning maxfiyligi; maxfiylik; tadqiqot ijodiy pozitsiyasi; 
xatti-harakatlarning ob'ektivligi (xabardorligi); sheriklik (sub’ekt – sub’ekt) 
aloqasi kabi. 
Rus psixologlarining izlanishlarida (E.V. Sidorenko, N.Yu. Xryashcheva 
va boshqalar.) treningni samarali o'tkazishning eng muhim sharti yuqorida 
ko'rsatilgan tamoyillarni amalga oshirishni hisobga olish kerak. 
Umuman olganda, mashg'ulotda ma'lumot va munozara bo'limlari, juft va 
guruhlardagi amaliy mashg'ulotlar, individual mashg'ulotlar, biznes va rolli 
o'yinlar, ishtirokchilarning mustaqil ishi, psixologik ta'sirning maxsus usullari va 
ularni qo’llash vositalari bo'lishi kerak.