Psixologik trening asoslari

Vaqti-vaqti 
bilan 
o'tkaziladigan 
yig'ilishlar 
-
mashg'ulotlarni 
tashkillashtirishning barcha shakllaridan eng yengilidir. Mashg'ulotlar oyiga 1-2 
marta o'tkazilishi mumkin. Guruhning epizodik uchrashuvlar shaklida tashkil 
etilishi ko'proq klub shakliga ega, ammo bu uni mashg'ulot guruhlari tamoyillari 
asosida tashkil etish imkoniyatini istisno etmaydi. Bunday holda, boshlovchi har 
bir yig'ilish mustaqil va yakunlangan tadbir bo'lishini ta'minlashga harakat 
qilishi kerak. Ushbu guruhlarda ishtirokchilarning miqdoriy tarkibi va 
sinflarning umumiy yo'nalishi o'zgarishi mumkin. Qabul qilingan o'zgarishlarni 
kuchaytirish va saqlash uchun ilgari intensiv kurs shaklida o'tkazilgan trening 
ishtirokchilari bilan vaqti-vaqti bilan uchrashuvlar tashkil qilish mumkin. 
Trening dasturini tayyorlash.
Trening dasturini tuzilishi ko'p jihatdan 
trening modeliga va echilayotgan vazifalarning xususiyatlariga bog'liq. Biroq, 
dasturni rejalashtirishda hisobga olinishi kerak bo'lgan bir qator umumiy 
tamoyillar mavjud. Ular orasida trening mashg'ulotlari va mashg'ulotlarining 
uzluksizligi, shuningdek, guruhning bosqichma-bosqich rivojlanishi tamoyili 
alohida ajralib turadi. 
Uzluksizlik prinsipi
- har bir harakat va mashg'ulot avvalgisi bilan 
mazmunli bog'lanishi va keyingi uchun kafolat bo'lishi kerakligini anglatadi. 
Ushbu tamoyilga rioya qilmasdan, guruhda ishlash “zulmatda yurish” ga 
aylanishi 
mumkin. 
Amalga 
oshirilgan 
va 
kelgusida 
rejalashtirilgan 
harakatlarning mazmunli tafovutlari yuzaga kelgan taqdirda, o'quvchi mazmunli 
kontekstni yaratishga va keyingi mashqlarni bajarish yoki ish rejasini 
o'zgartirishga imkon beradigan qo'shimcha ishlarni amalga oshirishi kerak. 
Guruhni bosqichma-bosqich rivojlantirish prinsipi - 
trening dasturini 
tuzishda guruh dinamikasi qonunlarini, shuningdek, guruhni rivojlantirishga 
qaratilgan ishlarni rejalashtirishni hisobga olish zarurligini anglatadi. Ma'lumki, 
yangi tashkil etilgan guruh uning shakllanishi va rivojlanishining muayyan 
bosqichlaridan o'tadi. Har bir bosqich protsedura(tartib) va mashqlarga ma'lum 
talablarni taqdim etadi. Shuning uchun mashqlarni etarli darajada kiritmaslik 
samarasiz bo'lib, guruhdagi keskinlikni kuchayishiga olib kelishi mumkin. 
Odatda, 
dastlabki 
bosqichlarda 
ishtirokchilarni 
tanishtirish, 
ularni 
mashg'ulotning o'ziga xos xususiyatlariga yo'naltirish va ishtirokchilarning 
kutayotgan natijalari asosida ishlash uchun protseduralar (tartib) rejalashtirilgan. 
Keyinchalik, trener quyidagilarga qaratilgan ishlarni tashkillashtiradi: guruh 

---

52 
normalari 
va 
qoidalarini 
shakllantirish; 
motivatsiyani 
rivojlantirish; 
talabalarning ishlash qobiliyatini shakllantirish va boshqalar. 
Dasturni rejalashtirishda o'qituvchi har qanday guruhning psixologik 
treningi kamida uchta qatlamdan iboratligini e'tiborga olishi kerak: tarkibiy, 
shaxsiy va guruhli. 
• tarkibiy qatlam asosiy maqsadlarga muvofiq va unda qo'llaniladigan 
tartiblar yig'indisiga muvofiq o'quv dasturini o'z ichiga oladi; 
• shaxsiy qatlam har bir guruh a'zosining oldindan bilinmaydigan haqiqiy 
shaxsiy holatlaridan iborat; 
• guruh qatlami guruhdagi ijtimoiy-psixologik muhitda, uning rivojlanish 
darajasi va unda yuz beradigan shaxslararo jarayonlarda o'zini namoyon qiladi. 
Tuzilma qatlamining barcha hodisalari individual va guruh qatlamlarining 
fonida sodir bo'ladi. Shu sababli, trening jarayonida tartiblardan foydalanish 
samaradorligi ko'p jihatdan ularning shaxsiy, guruhli va tarkibiy kontekstlariga 
etarli darajada kiritilishiga bog'liq. Turli guruhlarda bir xil mashqlarni bajarish 
har xil kechadi va mashg'ulotdan oldin barcha tafsilotlarni oldindan bilish qiyin. 
Ba'zan, birinchi dars oxirida siz keyingi ish rejasini o'zgartirishingiz kerak, uni 
ishtirokchilarning individual xususiyatlariga, guruhning rivojlanish darajasiga va 
mazmunli targ'ibotiga moslashtirasiz. Biroq, bu sizga mashg'ulot dasturini 
rejalashtirishingiz shartmas degani emas, aksincha, u murabbiyga tayyor emaslik 
haqida signal berishi mumkin. Har bir darsdan oldin trenerda ish rejasi bo'lishi 
kerak. Erkin boshqaruv bilan u muhokama qilinishi mumkin bo'lgan asosiy 
mavzular va taxminiy mashqlar ro'yhatidan iborat bo'lishi mumkin. Dasturni 
boshqarish holatida siz har xil turdagi ishlarga ajratilgan vaqtni 
rejalashtirishingiz va belgilashingiz kerak. Ammo bu holda ham, trener 
professional darajada moslashuvchan bo'lishi va har xil vaziyatlar uchun etarli 
tartib-qoidalarni (mashqlar, o'yinlar va metaforalar) tanlab olishi kerak.